Quả là một câu chuyện rất cần share.
Cũng là một câu chuyện điển hình cho việc nhiều người hay đặt câu hỏi cho mình rằng những dự án thiện nguyện rất ý nghĩa như vườn chim tại sao lại không reach out tới các tổ chức, các nhà hoạt động có tiếng để xin giúp đỡ? Xin thưa các bạn là mình mà đã làm một cái gì thì mình nghiên cứu rất kỹ và thử mọi options, mình cũng theo lâu một điều gì cũng nghĩa là cái gì các bạn gợi ý hay nghĩ ra được thì mình cũng đã nghĩ và đã thử hết rồi ạ!
Hồi mới đi học phim về Việt Nam, Mình rất hay được gợi ý apply làm phim cho một số các tổ chức NGOs, phim báo cáo, phim tuyên truyền. Mới về VN và cần tìm các cơ hội làm phim, mình rất nhiệt tình. Nhưng rất nhanh chóng, nó cho mình sự vỡ mộng ghê gớm. Mặc dù mình thấy quy trình làm việc thật là kỳ nhưng mình nghĩ chắc “kiểu VN ở đây nó thế”. Ví dụ như là đặt vấn đề, ngồi phỏng vấn mình về ý tưởng sẽ làm phim cho một dự án. Mà đề nghị mình về phải viết chi tiết ý tưởng, kịch bản, cả cách triển khai, chi tiết breakdown cả budget. Và cái cách nói chuyện thì cứ dường như là chắc chắn thuê mình đến nơi, cần ghi chi tiết ra để mà đi quay nữa mà thôi. Còn nếu từ chối không làm chi tiết thì họ sẽ nói luôn là “quy trình phải thế” mới cho nhận thầu được!
Có lúc một ngày đi phỏng vấn jobs ba nơi, về cắm mặt cắm mũi ý tưởng đồ, kịch bản đồ, budget đồ. Gửi xong thấy im mẹ nó hết. Qua cả lịch dự định quay từ lâu cũng thậm chí cả không một lời trả lời rằng bạn có nhận được thầu hay không. Họa hoằn mới có một cái thư trả lời là: “Bên chị có cung cấp được hóa A, hóa đơn B hay không, ekip cụ thể chị có sẵn không….” Những câu hỏi nghe đã rất lý do khó khăn. Mình từ đầu đâu giấu diếm mình đi làm với tư cách cá nhân, sao không deal thật kỹ trước đoạn gửi ý tưởng và kịch bản đi? Và rồi cũng không khó để biết sau đấy có đội khác đã quay, không chỉ là quay ngay trên ý tưởng và kế hoạch của mình, mà còn biết là đây là đội quay nhà đã quay nhiều năm nay rồi. Mỗi năm lại làm vài đợt tìm thầu như đúng rồi, có ý tưởng mới cứ thế quay theo khỏi phải nghĩ, catse báo giá đút túi ngon lành. Hẳn là NGOs, hẳn là tổ chức quốc tế! Hẳn là nhãn hàng nổi tiếng nhất nhì Việt Nam, thậm chí là nổi tiếng quốc tế!
Rồi sau này khi tiến hành làm những công việc thiện nguyện, vì cộng đồng. Tới bây giờ, ABSOLUTELY chưa bao giờ nhận được 1 sự giúp đỡ nào của bất cứ hội đoàn, tổ chức nào, với toàn những cái tên gọi như: Bảo vệ phụ nữ, bảo vệ trẻ em, bảo vệ động vật, chống bạo lực gia đình, bảo vệ môi trường….!!!
Hẳn các bạn vẫn nhớ câu chuyện về anh Lợi và 2 đứa bé con lang thang chân đất, 12 tuổi chưa từng được một buổi đến trường, được ăn một bữa tử tế, được ở dưới một mái nhà ấm. Một người bố thì bạo lực, nghiện rượu, rối loạn lưỡng cực, hành hạ và đem 2 đứa con đi khắp nơi như là miếng mồi để thiên hạ thương cảm hỗ trợ cho chỉ bản thân anh ta. Mình đã hết sức nỗ lực hỗ trợ xe cộ, chỗ ở, việc làm. Mình điều tra tới tận xã, huyện, gia đình, từ Trà Vinh lên Lâm Đồng, làm việc với từ công an, hàng xóm. Mình viết đơn, liên lạc tới Hội Khuyến học, Hội bảo vệ trẻ ẹm từ cơ sở thấp nhất đến cao nhất có thể, liên hệ cả luật sư nổi tiếng về bảo vệ trẻ em. Và kết quả là gì? Chẳng nhận được một sự trả lời nào. Thậm chí túm cả một chị hội phụ nữ mình xin số bằng được và ngay gần họ, chị ta miễn cưỡng trả lời: “Vâng, để em xem”. Và đương nhiên không có một sự trả lời tiếp theo! Thế không phải họ bảo vệ 2 đứa trẻ con đó thì ai bây giờ?
2 đứa trẻ con biết chắc là cuộc đời sẽ bị chôn vùi, mình đành bất lực nhìn và cũng không biết phải làm thế nào. Các hội đoàn vẫn lấp lánh ánh sao.
Một người phụ nữ bị hành hạ, tống tiền, đánh đập thân tàn ma dại, ở cùng một cô con gái nhỏ tuổi teen vị chính bố ruột lạm dụng. Mình tìm cách giúp đỡ, mà ngay cả đưa chị ấy vào một cái “safe house” cho một tổ chức gọi là chuyên tiếp nhận và “bảo vệ” phụ nữ như thế này, rất là có tiếng. Nhưng mà chỉ một thời gian chính họ cũng phải bỏ chạy vì ở nơi đó họ không được giúp đỡ thật lòng, và cách thuyết phục, xử lý rất thiếu kỹ năng vê tâm lý học, khoa học, kỹ năng ứng xử với nạn nhân, những lời khuyên sáo rộng và thậm chí còn làm họ ngột ngạt thêm. Và kết quả rất nhiều các nạn nhân có khi vẫn còn quay lại cái máng lợn cũ nhà mình. Trong khi những tổ chức này thì tuyên truyền rất nổi, rất hay, với những hình thức màu mè hoa lá hẹ cành, màu xanh màu đỏ màu vàng màu hồng màu tím.
Nhà cậu bé Vàng Cường mà mình đã giúp đỡ đầu cả mấy năm nay. Mặc dù mình đã nhờ vả từ chính quyền địa phương lẫn các đoàn thể có thể như Mặt trận tổ quốc giúp tuyên truyền, để ý dùm gia đình đặc biệt này, thế mà rồi đứa bé 15 tuổi vừa lớn đã bị ép đi lấy chồng. Cũng lại chẳng làm cái gì được! Cũng chẳng có ai kiên quyết can thiệp! Thế là lại một cuộc đời của một đứa bé gái rơi tiếp vào vòng luẩn quẩn như số phận bi đát của mẹ nó. Khi mẹ nó đã không có được bất cứ một sự hỗ trợ, bảo vệ nào để dẫn tới cái kết thúc quá thương tâm!
Thậm chí cả một số trải nghiệm rất nhỏ như là, các tổ chức này còn tổ chức workshops, mời ông A bà B về dạy học, nào cho các nhà làm phim mới nổi, các nhà sản xuất âm thanh, các nhà…. Thế nhưng apply cũng đừng hòng bao giờ được vào lớp, và đương nhiên sau đó được biết những người được mời đi học cũng toàn đội nhà, người nhà… những người mà thậm chí còn chẳng theo ngành nghề, đi chỉ đơn giản vì nó là một cơ hội “free” của một tổ chức, còn người thực sự muốn cần muốn học thì lại chả đến lượt!
Còn cái vườn bác Hai. Tới giờ ngoài mình thực sự theo bác tới giờ ra, làm gì có ai? Mọi tổ chức đưa đơn, làm Proposal, sẵn sàng gặp mặt, nói chuyện, trình bày, nhưng xong đương nhiên thậm chí còn chẳng một lời trả lời để mắt. Cái lý do cái vườn “nhỏ quá” chẳng ai thèm quan tâm. Nhưng thực ra muốn thì sẽ có cách, làm thì cho nó to, thiếu cái gì thì bổ sung cái đó. Còn đã không muốn, 0 quan tâm thì chẳng có tổ chức, cá nhân nào để tâm cho được cả. Bởi vì cái vườn đấy nó không make noise, không tạo lợi ích truyền thông phông bạt được gì nhiều. Bảo vệ động vật à? Bảo vệ môi trường à? Bảo vệ phụ nữ à? Bảo vệ trẻ em à? Xời, trừ khi nó là cái gì gây được tiếng vang, có lợi ích rõ rệt để truyền thông, promote cho các tổ chức hội đoàn, thì tự nhiên nhỏ mấy mà chẳng to ra được!
Nếu các bạn tìm hiểu về luật và cách vận hành của rất nhiều tổ chức phi chính phủ, tổ chức từ thiện, đều sẽ biết rằng, rất nhiều các tổ chức được thành lập vì 2 mục đích chính: Lách thuế và Hợp pháp hóa tiền bất hợp pháp. Nôm na dân dã là Trốn Thuế và Rửa Tiền. Và cả một mục đích thứ ba là mang tính chất chính trị hóa để gây sức ép (đặc biệt là các thể loại mang danh movements). Những đội này đều đươc hậu thuẫn bởi tài phiệt, tập đoàn, chính phủ…. Nên luôn được ưu tiên, luôn trong “grey areas”. Tiền bạc thì bao la, dự án thì phấp phới, chỉ có mỗi hiệu quả và sản phẩm thì qua kinh khủng mà thôi, nhưng mà cũng chẳng ai làm gì được hay ai dám động vào. Những hoạt động màu mè nào thuê celebs bảo vệ rừng, cây xanh, động vật, mặc hồng mặc cam, chạy tới chạy lui, concerts thời trang đồ, music movies đồ… với những sự lòe loẹt phông bạt, các sản phẩm media thì vô cùng tệ hại về chất lượng và chưa bao giờ có một tính chất hiệu quả cho việc thực hiện các mục đích mà họ thực sự đề ra như cái tên gọi tổ chức của họ. Sản phẩm tệ bởi vì tiền rót xuống thì rất nhiều và tiền vào sản phẩm thì chỉ còn cái móng tay. Và họ thì cho rằng họ bất khả xâm phạm!
Vì “bất khả xâm phạm” nên đâm ra các nạn nhân thấp cổ bé họng, bị ăn cắp chất xám, bị bắt nạt lại cứ đâm ra phải “hèn” không dám lên tiếng. Thói xấu và ảo tưởng sức mạnh lại càng lộng hành!
Bạn Hương bảo “sao chị ngầu thế”, em bóc còn chưa nói thẳng tên tổ chức ra chị vào nói hộ thay em vậy 😊)). Mình nói thật mình chẳng nhớ mặt nhớ tên bất cứ ai mà họ đã gây phốt ra với mình, chả có tư thù cá nhân với bất kỳ ai trong các hội nhóm này. Nhưng mà mình cũng chẳng sợ chẳng ngại ai, bởi vì mình sống rất đàng hoàng, làm cái gì cũng xuất phát từ tâm và tấm lòng, làm có trách nhiệm, làm tới cùng. Chưa tơ hào của ai bất cứ một đồng cắc. Tự lương tâm và ý nguyện trong sạch, và mình là người nói là làm, làm được việc. Tiền bạc mình kiếm, sức lao động mình làm cũng không phải nhờ vả ai, phải sống vì dư luận, phông bạt hay cộng đồng. Nên mình chả phải ngán ai, ngại ai. Ngược lại, đội phông bạt, đội đạo đức giả, đội dối trá lúc nào mà chả phải giấu, phải ngại mình, phải ghét mình. Nên tâm lý của người đàng hoàng là cứ đàng hoàng, chỉ có bọn không có tâm và khuất tất mới phải ngại. Mình ghét sự đạo đức giả, cực kỳ ghét. Nên ai mà cố tỏ ra phông bạt với dối trá với mình là mình phản ứng rất mạnh. Điển hình chính là mấy câu chuyện trên mình vừa kể với các bạn.
Đương nhiên không thể có chuyện vơ đũa cả nắm được vì mình đã được gặp và đã, đang làm việc với một số tổ chức, cơ quan, hội đoàn (mặc dù các vấn đề “kỳ kỳ” vẫn rất rõ ràng) nhưng sở dĩ mình vẫn làm việc được, bởi may rằng trong các tổ chức ấy vẫn có người có tâm, rất có tâm, kiên quyết chống chọi để được làm những điều họ cho là đứng đắn như mục đích ban đầu họ tham gia vào các tổ chức này. Và nhờ có họ, mình vẫn còn chút niềm tin vào một số hội nhóm, tổ chức ngoài kia để có thể làm việc cùng và được thực sự làm điều tử tế. Bởi vì nói gì thì nói, một mình mình làm sao làm được bao nhiêu điều, một mình mình đâu cứu được cả thế giới. Vẫn phải có chỗ dựa dù vẫn đang tìm mướt mải!
Mình vẫn luôn mong, chờ, được may mắn gặp những tổ chức, hội đoàn thực sự tử tế để lấy lại được niềm tin, được làm việc cùng với họ.
Chứ còn với những trải nghiệm xấu bữa giờ, mình chỉ có 1 từ là: “Đéo”! Tin vào hội nhóm để bán nhà à!
Chia sẻ với các bạn câu chuyện bạn Huong Dang với tổ chức UN women đồ, tổ chức phụ nữ cứ gọi là lớn nhất thế giới đấy, mà còn làm ăn thế này, ăn cắp ăn trộm ý tưởng của người khác và ngang nhiên coi thường người ta thế này, quả thật… với mình không quá ngạc nhiên. Bữa xem mấy clips tuyên truyền của họ, mình cũng đã suýt ngất vì tại sao có thể làm thiếu có tâm và quá kém chuyên nghiệp, không hiểu nổi cái thông điệp “bình đẳng giới” với “chống bạo lực giới” vân vân mây mây được truyền tải thiếu chuyên nghiệp và tệ tới mức như thế! Thực sự!
Mình sẽ gửi link bài của Hương ở comment cho các bạn hóng full câu chuyện!
(1) Ha Kin – Quả là một câu chuyện rất cần share. Cũng là một câu… | Facebook
(1) Facebook