Posts in Films

#527: Bệnh viện tâm thần ở Athens, Ohio

0chilablog diary documentary Films Friends Interesting nhatky review phim
#527: Bệnh viện tâm thần ở Athens, Ohio
Nhân dịp xem xong bộ tài liệu “24 faces of Billy Milligan” của Netflix, thấy có mấy đoạn rùng mình phết.
Bộ phim kể về Billy Milligan, một con người có tới 24 nhân cách trong mình. Nhân cách lõi là một cậu bé nhút nhát, hiền lành và luôn sợ hãi vì ký ức bị bạo hành tàn bạo. Nhưng các nhân cách còn lại có thể giết người, hãm hiếp, lừa đảo, khó tính… và mỗi lần nhập về nhân cách lõi anh ta không hề nhớ một chút gì. Vào những năm 70.80’s của thế kỷ trước, việc một người đa nhân cách vẫn còn là điều quá mới mẻ (thậm chí tới giờ vẫn là điều bí ẩn chưa thể khám phá ra hết). Nên câu chuyện về Billy mang lại quá nhiều sự khó hiểu, người ta thậm chí tới giờ vẫn không biết được phải chăng đây là một căn bệnh kỳ lạ có thực hay là một màn đại bịp thế kỷ? Nhưng khi xem về cuộc đời của Billy, cho dù anh ta được thả ra từ những tội ác mình gây ra vì chứng đa nhân cách, vẫn thấy đó là một con người quá tội nghiệp, với một tuổi thơ quá bất hạnh và khủng khiếp, cả một cuộc đời không một phút bình yên, bị người đời lợi dụng, hành hạ và phải dùng cả những loại thuốc đến hóa điên. Kể cả anh ta có không bị bệnh thì cũng phải bệnh mà thôi. Điều kỳ lạ về những người đa nhân cách như Billy là họ vô cùng thông minh và cực kỳ tài năng. Như kiểu thường bị đẩy đến tận cùng của bản năng và những limit trong cơ thể được tăng phát.
Trong phim, có nói về khoảng thời gian rất quan trọng trong cuộc đời anh này là khi Billy Milligan được đưa về bệnh viện tâm thần ở Athens, Ohio. Lúc này, nơi đây được tiếp đón một bệnh nhân nổi tiếng và gây tranh cãi như Billy là một điều khiến bệnh viện rất… tự hào. Vì điều đó chứng tỏ một chứng bệnh lạ và mới như vậy mà được tin tưởng giao về một trung tâm tâm thần tỉnh lẻ xa xôi như vậy đó là một sự kiện lớn. Để các bạn biết, Athens Ohio là một thị trấn rất nhỏ, nằm ở vùng midwest của Ohio, cả thị trấn gần như chỉ phục vụ 100% cho Ohio University, chính là trường đại học mà mình theo học suốt mấy năm học thạc sĩ phim. Thị trấn nhỏ, heo hút, chỉ có sinh viên và các dịch vụ cho sinh viên. Nơi đây hầu như chẳng có danh lam, phố xá, mua sắm nhộn nhịp. Thậm chí thời mình học chỉ có một cái cửa hàng châu Á nhỏ xíu, muốn ăn đồ châu Á cũng hầu như chẳng có. Tóm lại là một nơi hoang vu không thể phát triển kinh tế bình thường, mà người ta sẽ bê cả cái trường đại học lớn về để vùng đất có thể sống được nhờ kinh doanh giáo dục. Tuy nhiên, nơi đây cũng là nơi lý tưởng để xây dựng bệnh viện tâm thần và… trại giam.
Bệnh viện tâm thần nơi Billy được gửi tới cũng nằm ngay trong khu vực campus của Ohio University và giờ thuộc sở hữu của trường. Và sau bao nhiêu năm thì thời tớ học hình như nơi đây đã bị bỏ hoang khá lâu (hoặc có đang làm cái gì trong đấy bí mật hay không thì 0 biết). Ở ngay khu này (gọi là khu The Ridges) cũng có nhiều ngôi nhà cổ khác, trong đó có một tầng nhà chuyên để đạo cụ cho làm phim/kịch/truyền hình. Cả một tầng nhà rộng lớn với một nghìn các thể loại đạo cụ, từ cái kim tiêm, cái máy khâu, cái tay người, đầu người máu me, đến robot, súng ống… Khu này luôn lấp ló trong rừng, cùng với cái bệnh viện tâm thần bỏ hoang, nó luôn mang một cảm giác cực kỳ rờn rợn mỗi lần đến. Mấy lần tớ và cô bạn cùng lớp hay thích đến cái tầng nhà có chứa đạo cụ để tìm xem có gì mượn được đi quay phim. Bước chân vào cái căn phòng rộng lớn như dưới tầng hầm đấy là người lạnh ngắt, rùng mình. 100% những ai bước chân vào đây đều công nhận rằng nó cực kỳ creepy. Đám sinh viên đi học phim luôn than thiết ước gì được mượn chỗ này để làm phim ma với phim kinh dị. Vì chỉ cần giơ cái máy quay lên bất cứ góc nào, lắp cái nhạc rùng rợn vào là khán giả đã đủ ngất bà nó ra đấy rồi. Tuy nhiên, chỗ này không bao giờ cho phép được quay chụp bao giờ, rất nhiều thế hệ vẫn luôn không biết là vì sao.
Lần nào đi tới đây cũng ngắm nhìn cả cái bệnh viện tâm thần sát ngay bên cạnh. Nếu xét về kiến trúc thì nó rất đẹp, vừa cổ kính, vừa lấp ló trong rừng sâu với cây và cối. Nhưng sự hoang tàn, nhưng cánh cửa đóng kín cùng muôn vàn lời đồn đại về cái bệnh viện này thì ai đứng ngắm một hồi cũng nổi gai ốc. Tớ và bạn Lindsay đã từng đứng ngắm và thì thụp đoán xem liệu bên trong kia có ai đang còn sống, bị giam cầm hay có bao nhiêu xác chết hay không? Những bệnh viện tâm thần rất dễ để là nơi làm các loại thí nghiệm trên con người, hay là nơi tiến hành những dự án bí mật của chính phủ. Thậm chí là nơi giam cầm của những thể loại tù nhân đặc biệt. Và kỳ lạ là cứ qua một thời gian chúng sẽ bị đóng cửa, kéo theo một nghìn những lời đồn đại đáng sợ về chúng.
Có một lần, tớ và Lindsay đang chuẩn bị làm một cái phim ngắn nhỏ và qua đó lấy đạo cụ. Hai đứa mon men đứng nhìn tòa nhà rồi hỏi sao cửa sổ nào cũng đóng thế nhỉ, chẳng nhìn thấy được cái gì bên trong. Còn đùa nhau hay mình làm phim ma ở đây thì có phải hay không. Bỗng nhiên, trên một căn tầng cả hai cùng lúc phát hiện ra có một cánh cửa mở một nửa (không mở hẳn) mà sao nãy giờ cả 2 đứa đều không nhìn thấy. Rồi, bỗng nhiên, có bóng người lướt qua cực nhanh. “What? Did you see it?” Bạn í quay lại hỏi mình, mình cũng đang định hỏi lại bạn í. Hai đứa tự nhiên thấy gió lạnh chạy khắp người. “OMG I saw it too”. Lúc đấy tim đập thình thịch, mà trời thì lại chiều tối rồi chứ. Theo trí nhớ của tớ lúc đấy thì bệnh viện đóng cửa im ỉm nhiều năm liền rồi, không có ai được vào bên trong cả. Cũng chẳng ai bén mảng đến đây. Mà có người bên trong thì cũng phải cửa mở, chứ cửa khóa kín mít cơ mà. Hai đứa vừa sợ muốn về ngay vừa tò mò muốn biết có phải bệnh viện đang mở cửa không. Máu anh hùng và… tò mò nổi lên. Tớ bảo, để mình vào gần tí xem thế nào. Bạn í thấy tớ muốn lại gần thì cũng chịu đi theo. Cửa hoàn toàn đóng kín, dấu hiệu bỏ hoang nhiều năm, hai đứa nín thở nghe xem có tiếng động gì không? Không một tiếng động gì hết. Một hồi trời xuống nhanh quá thôi té vội. Cũng hết ước mơ làm phim ma ở đây :)).
Hôm sau có đi lê la buôn chuyện với đám sinh viên học phim xem có đứa nào biết về cái bệnh viện đấy không, thì có một bạn bảo, đã từng có vài người nói rằng có nhìn thấy cái bóng người ở căn cửa sổ ấy rồi. Không hiểu sao cái cửa ấy không đóng được (có thể bị hỏng chăng :)).
Giờ thì không biết là bệnh viện có đang được cải tổ chưa. Và nghĩ lại nơi đấy toàn những nhân vật như Billy Milligan đã từng ở thì đúng là cái chỗ đấy nó không tầm thường thật.
Ở Athens còn có một số nghĩa trang nữa và cũng từng có mấy hiện tượng rất kỳ lạ đã xảy ra, đám sinh viên rất nhiều đứa có trải nghiệm (trong đó có tớ luôn). Cơ mà để… kể sang bài khác nhé :)). Cũng có thể nhiều trải nghiệm kỳ lạ ấy là do các cháu hút cỏ quá đà gây ra chăng hahaha!
À quên, có một chi tiết nữa là, một trong những người từng đưa tớ tới khu này là một người đa nhân cách, kiêm chứng bipolar dạng nặng, nhưng lại là một người cực kỳ thông minh và tài năng (mà phải một thời gian sau nhiều trải nghiệm rất bất bình thường với nhân vật này qúa mình mới hiểu rõ về chứng bệnh này). Tóm lại đời sinh viên du học kỳ thú lắm, kể mãi 0 hết đâu :))
Ảnh: Mùa thu ở campus mỗi lần đi lang thang, bệnh viện tâm thần ngay sau lưng. Khu này mùa thu không đẹp được rực rỡ như những vùng bờ Đông vì thời tiết và địa hình khá chán (nên mới khó phát triển kinh tế). Cho dù hoang vu, nó vẫn đẹp. Nhưng nghĩ có vài cái trại giam hay bệnh viện tâm thần thí nghiệm với những bệnh nhân như Billy Milligan quanh đâu đó thì cũng toát mồ hôi hột thật đó :))

#524: Nhân dịp xem mấy phim Việt đầu năm

Bình luận Films linhtinh nhatky
#524: Nhân dịp xem mấy phim Việt đầu năm

Nói chung để nhận xét về phim Việt thì mình nên xét nó hay hay dở dựa trên mặt bằng và trình độ phim Việt chứ nếu so sánh với các nền điện ảnh phát triển thì có lẽ cũng không fair lắm, vì để xét phim đó hay hay dở cũng còn phụ thuộc vào trình độ của cả một nền công nghiệp phim, nền kiểm duyệt phim, budget và có một điều quan trọng mà mọi người hay quên mất đó là gu và trình độ thưởng thức của khán giả. Mà khán giả thì lại rất nhiều đối tượng khác nhau. Đối tượng trí thức, đối tượng lao động, đối tượng trẻ tuổi học sinh sinh viên… Mà nói gì thì nói cả mấy điều kiện trên chúng ta đều chưa đồng đều và đều chưa ở mức độ cao so với những nơi có nền điện ảnh phát triển. Nhưng xét cho cùng, làm ra một bộ phim mà có khán giả và khán giả ủng hộ thì đó là một tác phẩm thành công rồi.

Người làm phim cũng thế, có nhiều đối tượng khác nhau. Có người chỉ thích làm phim kiếm nhiều tiền được là vui, có người thích phim phải thỏa mãn được cái tôi nghệ thuật và sáng tác của mình, có người muốn tác phẩm của mình phải vươn ra khỏi biên giới Việt dù chưa chắc trong nước đã có khán giả… nên khen chê một tác phẩm, đôi lúc cũng còn xem một bộ phim đó được làm ra vì mục đích gì và đối tượng khán giả nhắm tới là ai.

Có một điều mình nhận ra ở đa phần những phim Việt mình đã xem đó là việc kể chuyện còn thẳng tuột, thẳng từ hình ảnh, cách kể chuyện tới lời thoại, và cả nhan sắc diễn viên. Buồn là khóc, vui là cười,  chưa biết cách bộc lộ cảm xúc hay tình tiết qua cái cây ngọn cỏ hoặc có làm mà chưa tới. Diễn viên và set design dù có giả khổ giả nghèo thì nhìn thế nào cũng pha ke, có lẽ bị ảnh hưởng bới tư duy clean và set up quá nặng, cũng như thiếu kiến thức và kỹ năng thực tế.

Trong Tết quyết định chỉ xem phim Việt nên ngồi bấm bấm chọn chọn trên Netflix. Sau khi xem trailer và trích đoạn thì chọn xem 3 phim Võ sinh đại chiến, Người Lắng Nghe và 578. Xem xong thì chưa dám xem thêm phim nào nữa, từ từ hồi xem tiếp :D.

Nhận xét thì có phim Người Lắng Nghe là được nhất, Võ sinh đại chiến cũng khá dễ thương còn 578 thì vừa xem vưa khóc :)).

Người Lắng Nghe mình đánh giá cao nhất vì đầu tiên là việc lựa chọn đề tài, đề tài tâm sinh lý psychological xen với thriller chắc chắn không phải dễ kể, cũng là một đề tài mà sự hiểu biết về nó trong xã hội cũng chưa sâu sắc. Casting cũng khá tốt, vì mình thích bạn nữ chính có khuôn mặt và sự diễn xuất nhìn tự nhiên, hợp vai. Không bị lòe loẹt điệu đà phong cách hot girls hoặc plastic như tư duy chọn diễn viên nói chung bây giờ. Chỉ riêng điểm đó mình đã đánh giá cao, thể hiện được sự tinh tế của người làm phim. Nam chính diễn ổn, hợp đôi với nữ chính và tuy giọng bắc nhưng đài từ khá ok. Trước giờ diễn viên bắc bị đài từ rất kém, giọng không được cinematic lại kèm thêm thoại cồng kềnh, xem rất tụt cảm xúc và mệt mỏi. Mà diễn viên thì phải tốt cả ở giọng nói chứ không chỉ ngoại hình, body language. Nên chỉ cần một diễn viên bắc với một đài từ tạm ổn đã thấy sáng sủa cái phim lên bao nhiêu :D.

Tuy nhiên, phim bị phần quay và set design không được đẹp. Hình ảnh, ánh sáng, góc quay và bối cảnh bị thô và quá đơn giản, nên xem nhiều đoạn cảm giác như một đoạn truyền hình mì ăn liền chạy nhanh hoặc của mấy bạn sinh viên làm phim kinh phí thấp nhưng vẫn muốn phải “deep” :D.

Phim Võ sinh đại chiến cũng là một phim khá ok, mình cũng thích bạn nữ chính, bạn có một thần thái dễ thương, làm xem phim rất dễ chịu. Đặc biệt có lẽ phim action mà chọn đúng diễn viên biết võ, nên khi xem các chuyển động cơ thể của bạn khi đánh võ hoăc khi nhảy rất đẹp và đã, rất tự nhiên. Tiếc là phim không cho bạn được thể hiện nhiều hơn, xem phim chờ đợi nữ chính có một trận oánh nhau thật hoành tráng mà chẳng có trận nào. Bữa hôm đi xem Thanh Sói, diễn viên mà không phải là con nhà võ xịn đánh nhìn nó pha ke hẳn. Nên nói gì thì nói, phim action cứ phải biết võ xịn, biết cầm súng xịn, xem nó thoải mái cả cái thằng người :D. Nhưng phim Võ sinh đại chiến cũng như rất nhiều phim học đường nhiều năm trở lại đây, là môi trường trường học trong phim nó cứ như ở bên Thái bên Hàn chứ không phải Việt Nam. Phong cách học đường, bối cảnh, trang phục, nhân vật đều chẳng giống sinh viên Việt Nam, học đường Việt Nam, nên xem nó rất xa lạ, cứ như một bộ phim Thái lồng tiếng Việt. Học sinh sinh viên thì già chát. Với phim Võ sinh thì chắc diễn viên còn toàn Việt kiều nên xem nó càng xa lạ. Thề với các bạn là xem xong phim mình mới đi google diễn viên, mà lúc xem thì không ai nói cho mình mình tự nhận ra luôn nam nữ chính đúng chất ở bển về VN đóng phim không thể nhầm được :)). Đôi lúc cảm giác như nam hãy nữ chính sẽ buông ra: “Whatsup, dude” :D.

Ngoài ra, mấy phần đánh nhau, nhất là đoạn đầu, quay handheld mà thấy non tay quá, nhiều đoạn quay đánh nhau mà chưa được ra chất action võ thuật. Đặc biệt phim nói về “võ ta”, nhưng chắc có thể mình không biết nhiều về võ Bình Định nên xem chưa thấy đặc trưng nào của võ ta cả. Nhưng mà mình mê Vovinam lắm, võ Việt mình rất có đặc trưng riêng và xem rất đã mắt. Thích nhất là quả nhảy lên kẹp hết 5 anh. Mình cũng mong một ngày được làm phim về võ Việt, nhưng cái quan trọng nhất phải tôn vinh lên được những nét đặc trưng nhất của võ Việt, cái này mình thấy phim chưa ra được.

Còn phim 578 thì mình phải vừa xem vừa chấm nước mắt. Cũng hơi ngạc nhiên là một phim với kinh phí lớn, kết hợp quốc tế mà nó lại ngây ngô cỡ vậy. Chỉ riêng cái giọng lồng nam chính nghe như giọng quảng cáo bột giặt nước tẩy hay mấy bài thơ nhạt toẹt của “làm hại các vùng đất” đã thấy sự lựa chọn thiếu thực tiễn và thiếu tinh tế của người làm phim. Phim thì lúc cảnh quay rất đẹp rất xịn nhưng có lúc thì màu đổi hẳn sang tông khác, rất amatuer và chỉnh màu thậm chí còn lỗi rất rõ, nó không có sự đồng đều và rất thiếu chuyên nghiệp, cảm giác như chắp vá và làm từ nhiều ekip khác nhau với nhiêu trình độ khác nhau. Nam chính tuy rất đẹp trai nhưng xem lại không cảm được chút tình cảm hay xúc động nào. Chính ra Hen Nie còn diễn tự nhiên, thần thái tốt hơn hẳn dù bạn í còn chưa làm diễn viên chuyên nghiệp. Phim dựng cũng  tủn mủn. Mình chọn xem phim này vì để xem nó được đại diện đi Oscar là thế nào :D.

Còn về phần âm thanh thì cả ba phim đều chưa được tốt, còn thiếu tinh tế, đặc biệt là sự sinh động của âm thanh nền hầu như không có. Nhưng thôi nói về phần âm thanh trong phim Việt nói chung thì phải làm cả đề tài luận văn :))

Các phim này mình cũng không nói nhiều về nội dung và cả cách kể chuyện vì như trên mình đã nói, nội dung chắc nó sẽ có đối tượng phù hợp với nó và đối tượng người làm phim. Mình thấy dở nhưng có người thấy hay, mình thấy hay nhưng có người thấy dở. Và nói thật, để mà phân tích ra thì chắc phải 10 bài này mới đủ, mà phân tích xong thì facebook mình friendlist chắc cũng đi hết nửa dân làm phim =)). Sự thật là giờ đi coi phim Việt về im re, vì chê ra thì mất hết đồng nghiệp, mà khen thì nói thật chưa phim nào cảm thấy phải thực sự buông lời khen, vì khen ra mà không đúng lòng mình hoặc đúng gu của mình, người ta cũng đánh giá mình không phải là một nhà làm phim tốt, gu dở. Mình thì bạn thân bạn quý mấy cũng quyết không buông lời thảo mai =)), tuy nhiên dở thì tốt nhất là im haha. Sau này mình có tác phẩm thì cũng phải nhận khen chê thôi, nhưng ai khen cho chết cũng sợ, mà chê làm tụt tinh thần thì cũng sợ chứ =)). Ngoài ra, có rất nhiều cái dở mình cũng hiểu nó xuất phát từ rất nhiều lý do, chứ không chỉ ở người làm phim!

Mình xem phim hay soi lỗi, không phải để dìm dập, chê bai hay ghen tị với người làm phim khác. Rất đơn giản là mình cần học từ những lỗi đó, mình coi để mình rút kinh nghiệm cho bản thân mình. Nhiều khi các bạn thấy mình nói về phim mà hay nói về nhược điểm nhiều hơn là ưu điểm là bởi vì mình đang học đó, để sau nếu các bạn có xem phim mình biết đâu bớt được những lỗi đó, để còn dành cho những… lỗi khác =)).

À, nói thêm một ý trở lại đoạn đầu, khi mình nói phim Việt (trọng phạm vi mình xem) chưa biết cách kể chuyện tinh tế và bớt thẳng, cũng không có nghĩa là phải làm theo phong cách “art house” như nhiều phim của các nhà làm phim indie bây giờ, nghĩa là nó cứ phải tăm tối, khó hiểu, thể hiện sự sâu sắc. Vì xem mà không ai hiểu thì không thể gọi là sâu sắc được, xem mà quá trừu tượng và nhồi nhét hình tượng nhiều quá thì chỉ thể hiện sự gồng mình và trình độ chưa tới của người làm phim thôi. Để kể một ý tưởng, một nội dung mà tinh tế. Thì đầu tiên người làm phim phải là người nhạy cảm, nhạy cảm trong gu cảm nhận và trong sự quan sát cuộc sống, chứ chưa tính tới khả năng kể nó ra thế nào để khán giả có thể cảm nhận được y như mình hoặc hiểu được ý của mình. Nói chung mình 0 thích lôi cái mác “nghệ thuật” ra để biện minh cho sự thiếu thuyết phục của tác phẩm!

Thế nên mình mới bảo… làm và xem phim tài liệu nhiều vào =)). Chỉ tài liệu mới cho các bạn cảm nhận chân thành của cuộc sống, để tránh những diễn biến tâm lý ngây ngô, những cái set design giả trân, những câu chuyện vô lý, những lời thoại thiếu thực tế, những đề tài bó hẹp…

Trong bài post này mình cũng 0 nói gì về vụ kiểm duyệt vì mình chưa trải nghiệm. Nhưng mình cũng biết nó đóng một vai trò rất quan trọng trong việc định hình nên chất lượng của cả một nền điện ảnh phim ảnh! Nói chung nhìn phim nói chuyện :)).

P/S: Ở đây mình hay dùng từ “người làm phim” thay cho cụ thể là “đạo diễn”, vì chưa chắc mọi quyết định nào của phim cũng là của đạo diễn.

Tản mạn vui tí, mình quay lại phim tài liệu đây :D.

 

 

 

 

#523: Làm phim, 0 phải cái gì cũng được bịa, nhất là vấn đề văn hóa của một quốc gia!

0chilablog Bình luận Culture documentary Films nhatky
#523: Làm phim, 0 phải cái gì cũng được bịa, nhất là vấn đề văn hóa của một quốc gia!

Nhân vụ một bộ phim Hàn bị tháo gỡ khỏi Netflix vì “xuyên tạc lịch sử”. Mình thấy đúng là dịp để nói lên một vài tâm sự “nho nhỏ”, nhỏ mà có khi nó lại lớn á!

Nói chung, với quan điểm và sự giáo dục của mình và với tư cách cũng là một nhà làm phim. Thì mình nghĩ rằng, “lịch sử” và “văn hóa” của một quốc gia khác là thứ tối kỵ để xuyên tạc, bóp méo (cho dù định nghĩa thế nào là “xuyên tạc, bóp méo” thì có thể phải tranh cãi), nhưng điều gì khiến gây ra sự tổn thương và sự tự ái cho một dân tộc khác, đó là điều không nên làm, và không thể làm! Bây giờ thế giới đã ở thời đại công nghệ và hòa nhập. Mọi thông tin, hình ảnh đều được chia sẻ một cách rất dễ dàng và không còn mang tính giới hạn biên giới. Không còn ở thời phim ảnh được thoải mái tự do “thẩm du” tự sướng như thời Rambo. Mọi thông tin, hình ảnh, sản phẩm văn hóa đều có khả năng lan truyền ra được cả thế giới. Bất cứ sự sai lệch hay bóp méo nào, thậm chí là một câu đùa với một vấn đề nhạy cảm, đều có thể gây ra hậu quả khôn lường vì sự dễ bị kích động của thời đại mạng xã hội, sự lười biếng trong việc chọn lựa thông tin và nghiên cứu của đa phần dân số dùng mạng.

Đành rằng phim ảnh là “bịa”, nhưng không phải cái gì cũng có thể bịa, đặc biệt là ở những đề tài nhạy cảm và dễ gây tổn thương như lịch sử, văn hóa. Bởi vì đó là những thứ thiêng liêng của một dân tộc, cần phải có được sự tôn trọng đàng hoàng từ những quốc gia khác. Cởi trần cởi truồng chửi cha chửi mẹ trong phim mày cũng được, nhưng có những thứ không phải là đề tài để câu khách. Bởi vì không chỉ nó nhạy cảm, nó mang tính gây tự ái, xúc phạm, mà nó còn là sự vô tâm và vô đạo đức.

Cho dù nó chỉ là “một câu thoại” như trong cái phim Hàn nọ ,nhưng nếu bạn từng được đến một ngôi làng nghèo thê thảm với một gia đình Việt Nam mà trong nhà có tới 8 tấm hình trên bàn thờ của một đại gia đình bị sát hại bởi lính Hàn, chắc lúc đó bạn sẽ không có nghĩ tới câu thoại đó chỉ là một câu thoại “vớ vẩn” cho một bộ phim “đang hay mà” của bạn đâu bạn ạ!

Nhiều bạn ngây thơ cho rằng, “đó chỉ là một chi tiết nhỏ”. Nhưng bạn đừng quên rằng, sự xâm chiếm và đô hộ văn hóa nó bắt nguồn từ chính những thứ “nhỏ” như vậy. Có khi chỉ là một câu thoại, một cái kẹp tóc, một kiểu mặc quần áo. Nhưng điều tiếp theo bạn biết là có cả một bộ phận giới trẻ ở một đất nước nọ mặc hanbok lạc quẻ đi chụp ảnh bên cạnh một cái tường, cánh cửa, cây hồng mà vốn dĩ đặc chất của vùng nông thôn với một nền văn hóa hoàn toàn khác! Sự xâm chiếm văn hóa bằng thứ “quyền lực mềm” thế này nó tinh vi tới mức bây giờ cả một phần lớn thế hệ mới bị ảnh hưởng mà chính bản thân họ cũng không biết. Và thế là vô hình trung, tự nhiên có một thế giới mới làm nô lệ văn hóa cho một vài dân tộc!

Nhưng thật sự những bạn trẻ bây giờ cũng không đáng trách, bởi vì chính thế hệ tạo ra họ và giáo dục ra họ cũng đã và đang không làm tốt được việc bảo tồn văn hóa, di sản của chính mình. Trong hành trình quay phim về đề tài văn hóa của mình, tôi đã khá khó khăn trong việc đi tìm lại những giá trị, tư liệu, sản phẩm văn hóa gốc. Không chỉ chúng còn rất ít, hiếm hoi vì không được quan tâm và bảo tồn, hay được bảo tồn đúng cách. Mà thậm chí cả một số người phụ trách làm văn hóa họ cũng không đủ kiến thức và thật tâm trong việc bảo tồn, lưu giữ, tuyên truyền văn hóa dân tộc. Đôi lúc chỉ là đi xin tư liệu, xin thông tin để có thêm nhiều chất liệu tốt cho việc truyền bá văn hóa dân tộc tốt hơn đến giới trẻ và cho bạn bè quốc tế thôi mà cũng là khó khăn, lười biếng, thậm chí tìm cách moi tiền. Những “rừng vàng biển bạc” giờ cũng dần biến hết thành sân golf, resort, cáp treo với những thứ kiến trúc nửa mùa, lai căng rẻ tiền. Trong khi cái kiến trúc gốc của mình thì không biết trân trọng và thấy quý, và không biết rằng với thế giới đó mới là những điều rất đẹp và đặc biệt, là lý do để thế giới phải tới để gặp mình!

Thế thì làm sao mà một thế hệ tiếp theo được giáo dục tốt hơn và để cho chúng được kế thừa một nền văn hóa bền vững và phong phú?

Còn có những thứ vừa mới tranh thủ quay xong mà có khi chỉ sang tuần đã bị biến mất. Nhanh không kịp trở tay.

Khi không có văn hóa/di sản đặc trưng của dân tộc, bạn sẽ là gì giữa thế giới đại đồng này? Khi bạn đi ra thế giới, khi người ta hỏi bạn là người nước nào? Đặc trưng của dân tộc bạn là gì? Không phải đem ra món phở với mặc cái áo dài vào thế là bạn cứ là người Việt Nam. Cái tố chất văn hóa nó phải ở trong thần thái, sự hiểu biết, nó phải khiến người nước khác cảm thấy thú vị, khác biệt, phải “chất”, nó phải khiến họ nhận ra bạn ngay. Mà văn hóa là thứ phải trải dài qua thời gian, qua lịch sử, cái được thấm nhuần vào một con người từ lúc họ sinh ra. Làm sao bạn chẳng cần cứ phải mặc cái áo dài và cái nón lá nhưng khi người ta nhìn thấy bạn là một người Việt, người ta đã nghĩ ngay được tới món phở, những mái đình rêu phong, tiếng đàn bầu thánh thót. Khi không có văn hóa, tự nhiên bạn chẳng là ai, bạn cũng chẳng có cộng đồng, bạn chẳng có định danh dân tộc. Hay tệ hơn bạn lại thành công cụ đi quảng cáo văn hóa cho quốc gia khác. Mà bạn có vô tình hãy hữu ý “quảng cáo” văn hóa cho một quốc gia khác thì bạn cũng đừng quên bạn không bao giờ là một phần của họ, bạn chỉ là nô lệ văn hóa của họ!

Bạn nghe mấy lời này chắc thấy “đao to búa lớn” lắm nhỉ? Nhưng mà nghĩ kỹ thì nó là điều đang xảy ra mỗi ngày mỗi giờ và sờ sờ trước mắt đó. Và không phải bỗng nhiên mà có rất nhiều người con ở phương xa, khi đã đi ra tới thế giới, càng học hỏi và hiểu hơn về sự phong phú của văn hóa, lịch sử, di sản thế giới thì họ lại càng thấy quý, thấy tiếc, vội vàng muốn trở về để thưởng thức, tìm lại và rất nhiều tìm mọi cách để níu giữ, bảo tồn những giá trị văn hóa, lịch sử gốc đang vô cùng mong manh và mất đi mỗi ngày một nhanh như bây giờ. Rất tiếc phần lớn họ đều khá cô đơn trên con đường của mình và những gì họ làm được rất nhỏ lẻ.

Những tâm sự này với các bạn, tất cả đều là sự trải nghiệm của mình đó. Từ tư cách là một người đi sinh sống và học tập ở nước ngoài nhiều năm, một người làm phim đang bỏ rất nhiều tiền của và công sức của mình ra để làm những bộ phim về văn hóa, một người đã đi lang thang và được trải nghiệm với một số nhân chứng lịch sử, âm nhạc, kiến trúc mà tận mắt thấy mọi thứ đang mong manh và mất đi nhanh quá, một người nhìn thấy rõ ràng những sự xâm chiếm văn hóa tràn ngập vào cả một vài thế hệ mới, mà.. cũng không biết làm thế nào, vì mình cũng cô đơn và nhỏ bé, chỉ biết làm tốt nhất những gì trong khả năng, sự hiểu biết và trái tim mình mách bảo mà thôi!

Những câu chuyện này, mình sẽ còn kể nhiều, và mình sẽ kể bằng những bộ phim của mình nữa!

#tâmsựđêmkhuya

Ảnh: Ngôi đình bên cạnh cây Dã Hương 1000 năm tuổi ở Bắc Giang. Cây duy nhất còn lại trên trái đất. Có những điều hiếm quý như thế mà chính người Việt nhiều người cũng không biết.

Còn với mình, đây là kiến trúc dân tộc đẹp nhất thế giới!

#509: Wild wild country

Blog documentary Films review phim
#509: Wild wild county

Ồ wao một bộ phim tài liệu vãi chưởng :)).

Đúng là những có chuyện chỉ xảy ra trên nước Mỹ. Nước Mỹ rộng quá, mỗi bang như một nước nên có nhiều người còn chả biết những chuyện như thế này đã từng xảy ra, người biết thì cũng 0 thể hiểu nổi tại sao lại có những chuyện như thế. Có người có thể ngạc nhiên tột độ nhưng có người lại thấy “quá là bình thường”. Mình ở Mỹ bao nhiêu năm, nghe bao chuyện về các thể loại hội nhóm, giáo phái, cả những chuyện dã man như vụ Jonestown với cái giáo phái một phát tự tử cả nghìn người rồi mà xem mấy phim tài liệu này vẫn cứ phải ngạc nhiên.

Một câu chuyện rất kịch tính hơn mọi kịch bản phim, nhưng cái hay là tưởng đầy chết chóc bệnh hoạn và phi lí mà xong cuối cùng khán giả lại ngơ ngác là ủa rồi thì… tóm lại thế nào? Rất hồi hộp, đầy âm mưu, lay động cả chính quyền và thế giới, tưởng có ám sát, bom nổ, chiến tranh đến nơi mà rồi rút cuộc… lại chẳng có ai chết trừ… nhân vật… gần chính (gần chính vì cả phim chủ đề về ông đó nhưng nhân vật chính lại là… trợ lý của ông đó). Và rồi đủ thứ buộc tội kịch tính kia rốt cuộc là… có thật hay không? Tóm lại là thế nào? Hay tất cả chỉ là sản phẩm của thuyết âm mưu vì những ý thức hệ và quan điểm xã hội của thời đại?

Một bộ phim rất kỳ lạ là nó cho mỗi người xem một nhận định riêng của mình để đánh giá về vấn đề. Ở đây ai mới thực sự là xấu, là thủ đoạn? Cái bị cho là xấu có chắc là xấu? Cái người bị cho là thủ đoạn có chắc người truy bắt họ là tử tế hơn không? Một cuộc sống tự do và hạnh phúc theo cách của mình cho dù có thể khác biệt với những quy chuẩn chung của xã hội có chắc là thứ bệnh hoạn? Cả xã hội lên đồng tiêu diệt một nhóm người nhưng chắc gì phần đông đúng hơn phần ít? Có chắc cuộc đời chỉ có trắng và đen? Một xã hội tưởng rất tự do mà có thể xảy ra được những chuyện không tưởng như thế (là không tưởng với những “người thường” như bọn mình thôi), nhưng hóa ra chính sự tự do như vậy mà lại tạo ra nhiều hệ tư tưởng, quan điểm xã hội khác nhau, tạo ra những định nghĩa khác nhau về “đạo đức xã hội”. Mà đã tự do và khác nhau quá là lại đi diệt nhau, tự do có cái giá của tự do!

Cả bộ phim với nhân vật chính là Sheela, quả thật tưởng rất tàn bạo xấu tính, nhưng mà có khi lại… chưa chắc. Và cho dù người làm phim có ý định làm phim vì mục đích có khách quan hay không, và thừa sức hiểu họ đã giấu và cắt đi rất nhiều chi tiết mà có thể cho câu chuyện được cái nhìn khách quan hơn. Nhưng mà tinh ý thì vẫn nhận ra ngay những nhân vật được nhắc trong phim, đặc biệt là nhân vật chính đều là những người thông minh tuyệt đỉnh, và họ có những điều quá khác người. Đôi khi sự khác biệt cũng rất khó đánh giá được họ đúng hay họ sai vào những thời điểm nhất định.

Vị thầy sư Osho trong phim cũng để cho bạn đánh giá ông í là một kẻ cầm đầu các giáo phái bệnh hoạn, hay thực chất chỉ là một người truyền giáo muốn có một cộng đồng sống thoải mái và bình yên theo cách của mình, lấy bản năng con người làm gốc rễ. Nhưng cũng dù ông ấy có là thế nào, cũng thấy rõ một điều. Dù bạn có cho là mình lên đỉnh cao của niết bàn nhưng bạn vẫn ở trong cõi loài người và vẫn là… loài người thì vẫn không bao giờ thoát được sân/si bản năng của giống loài người. Cho dù có cho rằng mình đã buông bỏ, mình đã không còn vướng sự đời, mình bất chấp tất cả, nhưng cứ xem rồi chuyện gì xảy ra là cái máu người nó lại nổi lên ngay. Rồi thì cũng 0 thoát khỏi sự giận dữ, sợ hãi, đau khổ. Và cuối cùng thì cũng vẫn làm con mồi béo bở cho những kẻ vụ lợi.

Có một đoạn trong phim rất là xúc động là khi một nhân vật trong giáo phái buộc phải sang Đức chạy trốn vì tội ám sát bất thành trên nước Mỹ với cái án hàng chục năm tù treo lơ lửng. Nếu cô ta không ra khỏi nước Đức thì cũng 0 bao giờ lo bị bắt. Nhưng cuộc đời trớ trêu khi cậu con trai lại bị ung thư não sắp chết. Và cô ấy quyết định quay trở Mỹ để đầu thú, đổi lại để được ở bên con lúc cuối đời. Và một bản án khó tin và bất ngờ đã được tuyên. Cô ấy được… thả tự do. Không phải vì cô ấy vô tội. Là vì cái cách cô ấy nhận tội để được về với con mình đã khiến cho tòa án cảm động và lấy cái tình lên trên cái lý. Cô ấy cũng là thành viên rất tích cực của giáo phái và là một trong những nhân vật chính của bộ phim. Nhưng câu chuyện của cô ấy cho thấy thời thế, xã hội thay đổi về cách nhìn nhận con người trong một quá trình lịch sử. Có thể lúc đó họ bị đánh giá là người xấu, nhưng trong thời đại khác, có thể người ta lại nhận ra họ đơn giản chỉ là khác biệt, và cái cuối cùng quan trọng nhất vẫn là bản năng yêu thương của con người.

Nói chung phim này cũng 0 dành cho tất cả mọi người. Đặc biệt là nếu ai không hiểu nhiều về văn hóa, chính trị Mỹ, hay hiểu về dân redneck thì xem sẽ không thấy hết được sự thú vị hoặc nhiều những vấn đề được nêu ra trong đó, cả những câu chuyện theo thời đại nữa (ví dụ thời 70’s, 80’s với tinh thần bài cộng và thuyết âm mưu bè phái cao thì xã hội cũng rất khác bây giờ). Vấn đề đúng hay sai của các nhân vật cũng tùy thuộc vào cảm nhận của mỗi người. Mà sự cảm nhận này nó lại tùy thuộc vào trải nghiệm, vốn hiểu biết, logic phân tích vấn đề của mỗi người nữa. Cái hay nhất ở phim chính là ở chỗ đó!

À, mỗi lần xem phim về các chủ đề “cult” (nôm na là các giáo phái), mình luôn đặc biệt thắc mắc về tính thôi miên của những con người khi tham gia những giáo phái này. Mà không phải chỉ là những người vớ vẩn, tinh thần yếu, giáo dục kém tôn thờ đâu. Như trong phim, toàn nhân vật siêu đẳng, thông minh tuyệt đỉnh cả, từ giáo sư cho đến nhà khoa học. Có thể mỗi người này đều có những phần nào đó chung nhất trong não bộ, khi được kích hoạt trùng tần sóng thì sẽ hòa quyện và tạo ra năng lượng khổng lồ. Mà cái phần chung đó đôi khi chỉ đơn giản là: “bản năng gốc của con người”.

#505: Một suy nghĩ về làm phim tài liệu nhân xem: “The deadliest road”

Art Bình luận documentary Films Interesting review phim
#505: Một suy nghĩ về làm phim tài liệu nhân xem: “The deadliest road”

Thỉnh thoảng chắc chẳng mấy khi có ai băn khoăn về những vật dụng nhỏ nhỏ mỗi ngày như cái đũa, cái tăm hay một con cá bữa tối mà để tới được bàn ăn của bạn thì trước đó là cả một hành trình mưu sinh vất vả tàn khốc của con người mà thậm chí có thể tưởng tượng cũng chưa chắc ra được. Như mình có mấy khi nghĩ tới điều đó cho tới khi xem những phim tài liệu như thế này. Nó làm cho mình nghĩ về không chỉ là cái đũa hay con cá được kể trong phim, mà nó làm mình nghĩ tới mọi điều dù nhỏ nhoi trước mặt bạn, thứ bạn đang dùng mỗi ngày là cả những câu chuyện cuộc sống vĩ đại đằng sau nó. Mà đôi khi bạn nên biết để biết yêu thương, nhân văn hơn với cuộc đời và biết quý những gì mình có, dù chỉ là một vật rất nhỏ và quá quen thuộc mỗi ngày.

Mình rất thích những kiểu làm tài liệu như thế này. Những cách khai thác góc nhìn và đề tài đi vào phía sau, phần con người, mà rộng hơn là phần cuộc sống thực sự tạo nên nó, chứ không phải ở việc chỉ mô tả một sự vật, hiện tượng, vật dụng. Ví dụ theme là: “Deadliest roads”, dịch nôm na là: “Những con đường chết chóc nhất”. Ngay lập tức người ta sẽ nghĩ rằng chắc hẳn đó là những con đường khấp khểnh xoắn tít, lên thác xuống ghềnh, dốc núi cheo leo, bom đạn chết chóc… nhưng không phải lúc nào cũng hiểu theo chỉ một nghĩa như thế. “Deadliest” ở đây là hành trình vất vả tận cùng của con người trên những chặng đường mưu sinh của họ. “Chặng đường” theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Và con đường ấy có khi chỉ là con đường làng quê, một con đường đời thường tấp nập trên phố, nhưng cũng có khi là sông nước cuồn cuộn, dốc núi cheo leo sạt lở… nhưng trên những con đường ấy là những con người đang gồng mình di chuyển để tồn tại, để kiếm được dăm ba đồng cuối ngày trở về nhà. Một chú nông dân quê đạp xe cả chục tiếng mỗi ngày với một cái xe đạp chở vó cá khổng lồ đến giữ thăng bằng còn khó, băng qua cả từ những con đường quê khấp khểnh đến những con đường nhựa, mà có ngày chưa chắc bán được một cái vó nào. Những người ngư dân vượt nước dữ thác đổ trên một cái dây thừng chỉ để bắt được vài con cá, những thanh niên lao động chân tay vào tận rừng sâu chặt vác những bụi tre nặng hàng chục ký trên vai đi bộ hàng km, rồi còn phải ngồi lên những cây tre ấy thả trôi sông đi hàng chục km nữa trên nước, qua hang động nước xiết, vác đi giao cho chiếc xe công nông tự chế, rồi lại phải đi hàng chục km nữa trên những con đường núi sạt lở mới đem được chục thanh tre tới cho xưởng làm đũa. Những bộ đũa ấy có khi vài chục nghìn, những gói tăm có khi vài nghìn… Mỗi người vất vả và tràn đây hiểm nguy như vậy, có khi họ chỉ được dăm ba chục nghìn để tồn tại mỗi ngày… niềm vui của họ giản dị tới mức, có khi chỉ là bắt được một con cá to đủ để “ấm” cho ngày hôm nay.

Những con đường ấy không được mô tả bằng hình ảnh vật lý đơn thuần, nó có bước chân người đi trên đó. Và những bước chân ấy nặng trĩu, công kênh, thậm chí run rẩy. Mình thích những cách kể chuyện của người làm tài liệu như vậy. Ở đây, người làm phim không chỉ là một người quan sát và kể lại, mà họ còn là một người bạn đồng hành, là một người hiểu thực sự những gì đang diễn ra, và chỉ khi hiểu thì kể lại nó mới đem lại được cảm xúc, và những bài học.

Cách mình làm tài liệu cũng hướng theo philosophy như vậy. Người làm phim luôn là một người bạn đồng hành với nhân vật, với câu chuyện, kể cả cái vật mà mình nhắc tới. Và mỗi một vấn đề, luôn phải là cả một “CUỘC SỐNG” ở đằng sau đó. Cuộc sống cũng không có nghĩa cứ là một cuộc sống của chỉ con người, mà của vạn vật, Để làm ra được vậy, là điều không hề dễ dàng, cực kỳ khó là đằng khác. Bởi để làm được thế, điều đầu tiên là phải có tâm (có tâm với cái đề tài của mình), thứ hai là sự nhạy cảm, nhạy cảm để biết quan sát và nắm bắt những gì là “cuộc sống”, là “khoảnh khắc” (chứ không phải cứ giơ cái máy lên mà quay), thậm chí đôi lúc còn phải tạo ra khoảnh khắc. Thứ ba là sự dũng cảm và hết mình, cảm nhận được nhưng có dám làm dám dấn thân hay không? Có chịu khó chịu cực cả tinh thần và thể xác hay không? Cái thứ tư là tư duy cởi mở, chỉ khi cởi mở với cuộc sống mới nhìn được nhiều góc độ, và sẽ biết cách tiếp cận một cách khách quan nhất, sẽ kể lại một cách thuyết phục nhất (chứ phiến diện thì chẳng được lòng người). Biết thông cảm và yêu thương cuộc sống tự nhiên sẽ thấy được bao điều hay ho để mà kể lại… Những điều còn lại như trang bị cho mình kiến thức, kiến thức cuộc sống, kiến thức làm phim, một ekip tốt, sự đầu tư tốt… đó là điều đương nhiên không phải bàn tới! Tới đây thấy làm phim khó ha!

Rất nhiều lý do vì sao những bộ phim quảng cáo, những thước phim quảng cáo du lịch nhìn rất hoành tráng, rất lung linh. Màu sắc kỳ ảo, núi cao biển rộng, quần áo sặc sỡ, những nụ cười được mùa. Nhưng rồi videos nào cũng giống cái nào, nhạt nhẽo vô hồn. Cái đẹp thế nào nhìn tới lần hai lần ba người ta cũng sẽ chán. Mà một cái đẹp bề ngoài không có tâm hồn bên trong thì là thứ chỉ để dành cho “một lần”. Chưa kể, cái đẹp của mình có chắc là cũng đẹp hơn được ai ngoài kia để mà khoe mãi một kiểu như vậy? Cái này điển hình của mấy cái clips du lịch Việt Nam. Nhạt nhẽo, vô hồn, quá coi trọng cái vẻ đẹp bề mặt, người ta không thấy được tính văn hóa và sự đặc sắc thực sự, yếu tố “con người” và “cuộc sống” trong đó!

Còn phim ảnh thì… à mà thôi =)). Nói ra là friendlist mình giảm đi nửa bây giờ bỏ mẹ :D.

Để master được những cách làm phim sâu sắc, cách kể chuyện hấp dẫn và chạm được vào trái tim của khán giả. Đó là câu chuyện sự nghiệp của hàng chục năm, có khi của cả một cuộc đời. Mình cứ phải tập thôi!

Phim tài liệu mà mình đang làm bây giờ, nói về một số nhạc cụ dân tộc Việt Nam. Nhưng câu chuyện không chỉ là cái nhạc cụ đó nó được làm thế nào, nó được chơi ra sao. Mà nó đến từ đâu, ai tạo ra nó, cuộc sống và cả một nền văn hóa phía sau nhạc cụ ấy thế nào? Một quả bầu làm ra cây đàn. Nhưng quả bầu ấy, là bao sự vất vả mồ hôi của người nông dân, là những món ăn dân dã của bà và mẹ, là những câu nói chân chất mộc mạc mà chỉ một câu nói thôi đã thấy cả một trời quê và tuổi thơ của ai đó ùa về! Phim mình, mình không làm để cho tất cả mọi người. Mình chỉ làm cho đúng đối tượng của nó: là những con người giống mình, yêu thích những thứ giống mình, yêu di sản, văn hóa, yêu những điều sâu hơn của một vẻ bề mặt, và đương nhiên đủ kiên nhẫn để đọc hết cả cái bài tâm sự này :D.

Giờ lại quay lại với những quả bầu cây tre và những người nông dân đáng yêu trên bàn dựng đây!

(Các bạn có thể lên Youtube để xem những phim tài liệu như thế này. Nó free đấy! Nên xem, để hiểu hơn cuộc sống này!)

#502: Ancient Apocalypse -Rồi nền văn minh nào cũng bị hủy diệt thôi

Bình luận Culture documentary Films fun inspirations Interesting review phim Sharing
#502: Ancient Apocalypse -Rồi nền văn minh nào cũng bị hủy diệt thôi

Ai đam mê khoa học, đặc biệt về lĩnh vực thiên văn học, vũ trụ và lịch sử văn minh trái đất thì chắc không thể bỏ qua bộ Ancient Apocalypse của Graham Hancock. Một người không phải là nhà khoa học, nhà khảo cổ học, thậm chí không phải là một nhà làm phim, mà là một nhà báo.

Nhưng lịch sử và khoa học điều thú vị là nó luôn gây tranh cãi, đơn giản bởi vì có những thứ chỉ là suy luận và không ai chắc chắn được sự thật. Và khoa học cũng theo giả thuyết và trường phái, có những điều chúng ta được dạy gần như tưởng là chân lý hoặc facts rồi mà có khi.. chưa chắc là đúng. Hankock là một người mà phe các nhà khoa học và khảo cổ học chính thống cực kỳ ghét và muốn tiêu diệt. Bởi vì ông đã và đang đặt ra rất nhiều sự nghi hoặc cho những giả thuyết về lịch sử văn minh nhân loại mà đã từ trước tới giờ đã được cho rằng là kiến thức phổ biến và đương nhiên.

Trong phim, Hancock đi qua từng nền văn minh và các di tích, từ Gunung Padang của Indonesia đến Derinkuyu, Göbekli Tepe của Thổ Nhĩ Kỳ, đến Cholula của Mexico. Đi qua các nền văn minh của Maya, Aztect, Alantis. Cách đặt vấn đề đối đầu lại với các nhà khoa học và khảo cổ học không phải là đưa ra những kiến thức khác chống lại những thông tin đã công bố, mà ở cách mà mình cho rằng trí tuệ và thuyết phục hơn nhiều. Đó là đặt ra các câu hỏi! Và đó cũng là cách làm việc của một nhà báo. Cách đặt ra câu hỏi đem lại hai hiệu quả: Thứ nhất, việc dùng câu hỏi sẽ khiến người ta sẽ phải suy nghĩ và đi tìm luận điểm, chứng cớ để trả lời, và tự đặt ra nghi ngờ về tính xác thực và logic của vấn đề được nêu. Thứ hai, bản thân Hankock không phải là một chuyên gia về lĩnh vực khảo cổ học, nên việc đặt câu hỏi nó thể hiện đúng bản chất công việc của ông, chứ không người ta sẽ có cớ nói ông: “Ông không đúng chuyên môn sao ông già mồm thế được “:)).

Như tiêu đề của bộ phim: “Ancient Apocalypse”: Sự tận thế cổ đại. Những câu hỏi lớn nhất mà Hankock đặt ra là: Liệu trước nền văn minh mà chúng ta cho rằng chúng ta đang ở đỉnh cao nhất như bây giờ, trước đó có những nền văn minh nào đỉnh cao còn thậm chí hơn thế này gấp nhiều lần hay không? Phải chăng vì trái đất đã qua vài lần reset và tự nó xóa sổ nhiều nền văn minh đỉnh cao trước hay không? Phải chăng trận Đại hồng thủy xảy ra vào 12800 năm trước là do Sao chổi đâm vào trái đất?

Khoa học hiện đại vẫn cho rằng, nền văn minh hiện đại của con người bắt nguồn từ hơn 6000 năm trước và đã phát triển đến đỉnh cao bây giờ. Loài người cũng mới chỉ xuất hiện từ 2 triệu năm trước. Tuy nhiên Hancock đặt ra rất nhiều câu hỏi về tính xác thực của những dấu mốc này. Và mình thì mình… về phe của Hancock.

Nếu theo kiến thức hiện đại thì trái đất coi như là đã vài tỉ năm tuổi đi. Điều kiện thời tiết và địa lý chắc chắn đã thay đổi thậm chí lộn tùng phèo trong hàng tỉ năm đó. Đồ để lâu chỉ vài tháng vài năm hay chôn dưới đất đã mục nát thậm chí thành cát và bụi nữa là hàng tỉ năm. Trái đất cũng là một cơ thể sống, giống như một cơ thể sinh vật. Nó sẽ có hệ thống miễn dịch, hệ thống đấu tranh sinh tồn, các mạch máu cơ bản để nuôi dưỡng cơ thể, và đương nhiên nó cũng sẽ có virus tấn công. Khi cơ thể quá nhiều bệnh tật, hay gặp phải sự đe dọa từ bên ngoài, mọi thứ sẽ tự động reset. Tất cả lại từ đầu, có khi nào đó luôn là cách vận hành của vũ trụ? Nền văn minh của con người hiện đại bây giờ có khi chỉ là một “căn bệnh” mà không chóng thì chầy hệ miễn dịch của trái đất cũng sẽ tự tiêu diệt? Một nền văn minh 6000 tuổi so với một trái đất hàng tỉ năm tuổi làm sao tự cho mình là đỉnh cao nhất hay là duy nhất được?

Trong phim có rất nhiều đoạn thú vị nói về các giả thuyết về các tàn dư còn lại của các nền văn minh cũ mà tới giờ khoa học vẫn chưa giải thích được. Chẳng hạn với công trình kỳ lạ ở Gunung Padang, được cho là vào thời kỳ đồ đá mà người tiền sử còn mới biết dùng đá để làm công cụ đẽo gọt. Nhưng lúc này ở một nền văn minh ở phần khác của trái đất, có thể đã có những công trình kim tự tháp vĩ đại khác rải rác mà khó lòng nào nếu chỉ biết tới đẽo gọt bằng đá lại có thể làm ra được. Hancock đặt ra giả thuyết rằng có khả năng lúc này vừa có người chỉ biết lao động đồ đá, vừa có những con người rất cấp tiến và uyên bác chung sống, chứ chưa chắc tìm thấy đồ đá thì có nghĩa rằng con người lúc đó chỉ có người kém phát triển. Ngay như thời hiện đại của chúng ta bây giờ, vẫn có những con người vẫn sống như thời kỳ nguyên thủy, sống chung trên trái đất với những con người với khoa học công nghệ quá cấp tiến. Mình cũng thích câu hỏi về việc, khi phát hiện ra một nền văn minh và cho rằng nó đã có từ cách đây x nghìn năm. Nhưng mà mọi người quên mất một điều cơ bản rằng để phát triển được tới công nghệ và nền văn hóa đó, đó có lẽ là câu chuyện của vài ngàn năm trước đó.Trong cái phim tài liệu mình làm, một cái nhạc cụ đơn sơ, mà có khi phải qua hàng trăm năm, thậm chí cả ngàn năm mới hoàn thiện được như giờ nữa là cả một nền văn hóa, mà còn không ai biết được nền văn hóa ấy bao lâu mới hình thành được tới mốc đó.

Hancock cũng đặt nhiều giả thuyết về người khổng lồ, hình tượng con rắn và thuyết Đại hồng thủy bị gây ra bởi Sao chổi.

Cách đây hàng triệu năm tất cả các loài vật đều khổng lồ. Những công trình vĩ đại như các Kim tự tháp, những phiến đá khổng lồ được đặt chồng lên nhau thật khó lòng mà có thể làm bởi những con người nhỏ bé, đến bây giờ có máy móc cần cẩu làm còn khó và cũng không bắt chước theo những quy tắc không thể hiểu được. Trong rất nhiều truyền thuyết, từ của người Maya đến thuyết cổ của người Trung Hoa đều nói về những con người khổng lồ, họ cũng nói về cả trận Đại hồng thủy. Những giai thoại này tưởng chỉ là truyền thuyết, nhưng sự thật những gì chúng kể lại có mặt trong tất cả mọi nền văn minh (kể cả tưởng như cách nhau rất xa và không dây tơ rễ má gì với nhau), và những sự giải thích trong đó lại rất khớp và hợp lý với những công trình này. Điều duy nhất người ta không chấp nhận là vì nó… khó tin mà thôi. Chúng ta cho rằng không thể có người khổng lồ, nhưng mà… có chắc khi tất cả đống băng ở Nam Cực và Bắc Cực tan ra, chúng ta sẽ không nhìn thấy những điều tưởng như không thể có hay không? Cơ mà Nam Cực hay Bắc Cực mà tan ra thì nền văn minh này cũng tan lâu rồi!

Mình hoàn toàn thấy những câu hỏi và giả thuyết của Hancock thuyết phục và có tính logic cao. Nhớ khi đọc về việc khi băng đang tan ra ngày một nhiều, người ta bất ngờ tìm thấy rất nhiều xương động vật từ thời tiền sử, trong đó thậm chí còn nguyên xác của cả một con vật khổng lồ ví dụ như con ma mút. Mà băng càng tan thì phát hiện ra càng nhiều động vật kỳ lạ. Rõ ràng khi động vật còn nguyên xác như vậy, nó thể hiện một điều là: Những động vật này đã bị đóng băng bất ngờ, và ngay lập tức, nên xác vẫn con tươi và nguyên con như vậy. Graham có một giả thuyết rằng trận đại hồng thủy phá hủy trái đất vào 12800 năm trước bị gây ra bởi Sao chổi. Các nhà khoa học sẽ nói rằng, nếu là tại Sao chổi thì dấu tích va xuống nằm ở đâu? Graham sẽ đi tới những tàn tích mà địa hình để lại tưởng như con người làm nhưng lại giống tàn tích do sóng nước gây ra thì đúng hơn. Ông cho rằng sao chổi không phải là một cái, mà là cả cơn mưa sao chổi. Và sao chổi có thể rơi xuống đại dương nơi chỉ có nước, sóng nước dâng cao, rung chuyển trái đất, tràn vào cuốn đi bề mặt trái đất, núi lửa phun trào bụi phủ kín bầu trời khiến cả trái đất lạnh giá chỉ trong một đêm, nước tới đâu sẽ đóng băng tới đó, nhiều loài vật chưa kịp tháo chạy. Và chỗ nào đóng băng mãi mãi thì nó sẽ mãi mãi như Nam và Bắc cực. Phần còn lại, theo thời gian lại bồi đắp hay bằng phẳng, tan đi và thậm chí không để lại tàn tích gì.

Giả thuyết về sao chổi là do Graham đặt ra từ những địa danh ông đi qua, khi hình tượng một con rắn khổng lồ có mặt trong rất nhiều tàn tích của các công trình cổ đại. Thậm chí tại Ohio, có nguyên một vùng bảo tồn với một công trình được cho là hình tượng một con rắn khổng lồ (Serpent Mound). Ông cho rằng hình tượng con rắn trong các tàn tích mà người xưa để lại khả năng là nói về Sao chổi, luôn gây ra sự sợ hãi và lo lắng, nhưng lại khiến họ phải tôn thờ.

Không chỉ đặt ra những câu hỏi đấu chọi lại những kiến thức chính thống. Hancock đặt ra câu hỏi cho tất cả con người hiện đại chúng ta. Tất cả những nền văn minh bị biến mất, như là Atlantis, đều mang theo những truyền thuyết về việc con người muốn đi ngược lại tự nhiên, sự vận hành của vũ trụ, cho rằng con người là trung tâm của tất cả. Và mọi sự đi ngược lại tự nhiên ấy sẽ đều bị trừng phạt. Trước nền văn minh của chúng ta, đã có rất nhiều nền văn minh vô cùng cấp tiến khác, nhưng khi tới một điểm nào đó, nó sẽ bị reset lại. Và bản thân chúng ta bây giờ cũng đã nhìn thấy trước được tất cả điều này, sự tàn phá tự nhiên, môi trường, thống lĩnh và lạm dụng trái đất, muốn chinh phục cả vũ trụ và ngàn sao, sự kiêu ngạo này chắc chắn phải trả giá. Có thể mỗi một chu trình văn minh sẽ luôn bị tiêu diệt, nhưng các sinh vật trong nền văn minh ấy có thể đẩy nhanh được quá trình này lên, như nền văn minh của chúng ta bây giờ.

Chúng ta nên hiểu rằng vạn vật trong vũ trụ này đều có mối quan hệ tương quan với nhau, dù 1 sinh vật nhỏ bé nhất nhất nhất cũng có mối quan hệ tới những gì to lớn nhất của vũ trụ. Mọi nguồn năng lượng đều chuyển hóa từ loại này sang loại khác chứ không có mất đi. Chúng ta không thể sống mà chỉ cho mình và cho rằng những gì mình làm không làm ảnh hưởng tới những điều xung quanh. Nếu chưa hiểu thì nên tìm hiểu về “hiệu ứng cánh bướm”, một cái phấn bay trên cánh bướm có thể làm cho một con thú hoang dã hắt xì, và nó có thể làm cho hàng trăm hàng ngàn con khác giật mình và bỏ chạy, kéo theo sự hỗn loạn của cả một khu rừng và… so on…! Vậy nên mọi thứ chúng ta làm, sẽ đều luôn có hậu quả!

Những di tích còn sót lại của các nền văn minh cũ. Hầu như chúng đều có những điểm chung là những lời cảnh báo. Trái đất dường như luôn bị khởi động lại bởi những sự cố đến từ vũ trụ. Những công trình cổ đại giống như là những công cụ theo dõi sự vận chuyển của hệ mặt trời. Điều này có lẽ đã xảy ra rất nhiều lần nên người xưa đã nhận biết được sự tối quan trọng của việc đi theo sự vận hành của vũ trụ, theo dõi, cảnh báo và chuẩn bị cho sự tận diệt của mình. Những công trình này cũng gửi lại rất nhiều lời cảnh báo cho những nền văn minh tiếp theo nhưng có lẽ đó là quy luật. Các sinh vật vẫn không học được bài học nào.

Trong phim, Hancock dùng rất nhiều những sự khiêu khích với các nhà khoa học và khảo cổ học chính thống. Ông cũng tâm sự về việc mình bị ngăn cản tiếp cận các nguồn thông tin, kiến thức, thậm chí khi tới Serpent Mound, ông bị đuổi thẳng thừng ra ngoài mặc dù đây chỉ là một khu bảo tồn chứ chả phải Lầu năm góc với những thông tin bảo mật khủng khiếp gây hại gì tới quốc gia đại sự. Vì những câu hỏi quá thuyết phục và những thách thức của ông tới nền khoa học và nền khảo cổ học chính thống nên ông bị rất nhiều thế lực thù ghét và tìm cách vùi dập. Báo đài thì xây dựng hình tượng ông như một kẻ vĩ cuồng và lừa đảo, ngăn cấm ông được phát ngôn chính thống. Có thể nhiều bạn nghe điều này sẽ thấy ngạc nhiên, nhưng chắc có người thì lại chẳng ngạc nhiên gì: Nhưng ngay cả kiến thức khoa học, lịch sử, văn hóa cũng bị rất nhiều bưng bít và bè phái, nhiều sự tuyên truyền sai lầm vừa vì sai lầm trong nghiên cứu lẫn trong mục đích dẫn dắt dân trí. Và cả hàng tỉ hàng chục tỉ đô cho những công trình khoa học cũng chưa chắc là để tìm ra kiền thức chuẩn xác, có khi một thông tin được công bố, không ai muốn đảo ngược nó lại cả. Và chúng ta cũng từng nghe về những câu chuyện như Gallieh, khi toàn thế giới cho rằng trái đất bằng phẳng thì mình ông cho rằng nó hình cầu, và thậm chí người ta treo cổ Gallieh vì dám chống lại “kiến thức chung” của nhân loại. Ta cứ nghĩ rằng chuyện của Gallieh là thời cổ đại rồi, nhưng điều này luôn xảy ra với mọi thời đại, với những con người có những suy nghĩ và kiến thức ngược lại với kiến thức chung của nhân loại.

Cho rằng nền văn minh của chúng ta là cấp tiến nhất. Nhưng mà đến ngay việc vì sao Kim tự tháp lại có khắp nơi, quy luật của nó là gì, tại sao nó lại có trong mọi nền văn minh, tại sao nó lại xây dựng được như thế… cũng chưa có giả thuyết nào thuyết phục. Nhưng nếu đặt câu hỏi về tính logic trong các giả thuyết đã công bố thì nhiều nhà khoa học lại cứ lồng lên! Có một cái dở là con người hiện đại hay suy luận theo vốn kiến thức, điều kiện sống và logic của nền văn minh họ đang ở, nhưng biết đâu với mỗi nền văn minh trong quá khứ, nó khác hoàn toàn với văn minh của mình. Và sự “phát triển cao” sẽ là khác nhau trong mỗi nền văn minh. Giờ bảo xây những công trình cổ theo nguyên tắc cổ là đã không xây được rồi, còn chưa hiểu cách xây í chứ!

Và mình thì… theo phe của Hancock. Thực ra những câu chuyện này đã được Hancock đem lên đàm đạo trên kênh podcast của Joe Rogan (ai chưa biết nhân vật này thì nên google nhé, thú vị lắm đó). Joe Rogan cũng là một nhân vật mà bị báo đài chính thống vô cùng căm ghét vì đã luôn mời những nhân vật khách mời với muôn ngàn những vấn đề xã hội vô cùng hóc búa bóc trần cả các xã hội thiếu công bằng, vô lý và đạo đức giả. Những vấn đề Joe đặt ra khiến cho một phần nhân loại phải suy nghĩ lại vì những gì họ được dạy dỗ và hiểu biết bấy lâu nay. Joe Rogan bị ghét đến mức mặc dù đứng nhất nhì trên Youtube về số lượng người theo dõi nhưng cũng bị hành cho đến mức phải bỏ kênh. Ô hay nhưng thế nào vừa hay Sportify nhảy vào với cái hợp đồng 100 triệu đô, Joe bỏ đi không chớp mắt. Youtube vừa mất đi một nguồn thu lớn, vừa chết nhục vì cứ nghĩ mình là ghê gớm lắm!

Đương nhiên không chỉ các nhà khoa học, khảo cổ học, mỗi người sẽ có những niềm tin và trường phái theo ý họ mong muốn. Mình thì cũng chẳng có gì chắc gì đúng hay sai, tất cả là mọi giả thuyết Trường phái của mình là open mind, mọi thứ đều có thể xảy ra, đặc biệt nếu có những yếu tố logic giải thích ở trong đó, mình dùng logic trong vốn hiểu biết của mình để phân tích vấn đề.

Elon Musk bây giờ cũng là một nhân vật rất thú vị mà rất nhiều những kênh chính thống cũng tìm mọi cách chống đối lại. Chỉ riêng một việc như dùng công nghệ xe điện để chống lại sự phụ thuộc vào năng lượng tự nhiên và phổ biến công nghệ này cho toàn thế giới, đó đã đủ cho nhiều người muốn bóp cổ anh nhốt vào trại rồi chứ đừng nói bao ý tưởng khác của anh mà anh mở mồm ra là có người chửi :)), tô vẽ anh như một thằng tâm thần. Nhưng mà mình thì mình theo phái của Gallieh, Joe Rogan, Graham Hancock, Elon Musk và… những người tương tự nhé :)).

Xem phim ngay đi. Bài này mình tâm sự thôi chứ phim thì nhiều thứ hay ho thú vị cực kỳ, và maybe nếu bạn là 1 người open mind, bạn sẽ học được nhiều điều về việc phát triển tư duy, “think outside of the box”.

 

#497: HIỆN THỰC XÃ HỘI và chuyện kiểm duyệt

Bình luận Films review phim
#497: HIỆN THỰC XÃ HỘI và chuyện kiểm duyệt
#497: HIỆN THỰC XÃ HỘI và chuyện kiểm duyệt
Nhân sự kiện điện ảnh xôn xao này gần đây. Chia sẻ với các bạn một số kiến thức nho nhỏ về điện ảnh. Nói thật thì xem phim, nghe nhạc, thưởng thức bất cứ một loại hình nghệ thuật gì hoặc kể cả không phải nghệ thuật nhưng hiểu thêm về nó, có chút kiến thức về nó, thì sẽ biết thưởng thức nó đúng cách. Mà làm cái gì đúng cách thì cũng chỉ có lợi thôi, không thể có hại được :)).
Trong điện ảnh, có một thứ gọi là “world”. World nôm na là “thế giới”, thế giới ở trong mỗi một bộ phim, một thể loại phim luôn luôn là đặc thù với riêng tác phẩm đó. Trước khi làm một bộ phim, bên cạnh thể loại phim, thì người làm phim phải xác định được cái “world” của bộ phim của mình thuộc về là world gì. Mọi nhân vật, bối cảnh, ngôn ngữ, logic, diễn biến phải trong đặc thù riêng của cái world đó. Ví dụ, nếu bạn làm phim cổ trang thì trang phục, bối cảnh, phong cách ngôn ngữ phải thuộc về một thời kỳ lịch sử nhất định (hoặc một thế giới fantasy nào đó nếu là cổ trang fantasy). Không thể nào là cổ trang đơn thuần kể về một sự kiện lịch sử nhưng tính cách thì như nhân vật hiện đại, lời nói như người hiện đại. Nếu bạn làm một bộ phim hài siêu bựa kiểu phong cách Jim Carrey thì thế giới ấy cũng sẽ phải siêu bựa cho phù hợp nhân vật, chứ không thể một nhân vật siêu bựa siêu hài nhưng lại cài cắm những nhân vật rất dramatic, bi thương, tự ái, quá nghiêm túc vào kết hợp. Nếu bạn làm một bộ phim toàn bạo lực thì thế giới ấy sẽ nhiều chém giết với pha hành động gay cấn và đương nhiên thế giới ấy sẽ ngập tràn bạo lực và súng đạn cùng những nhân vật vừa ngầu vừa điên. Nếu không phải là một phim bạo lực hài thì không thể nào có một anh boss vừa ngu vừa hâm đơ như Jim Carrey. Nếu là một bộ phim fantasy, người ngoài hành tinh thì thế giới ấy sẽ có phép thuật và con người trong thế giới ấy cũng coi phép thuật như thế là một điều bình thường. Nếu là một bộ phim về góc nhìn nội tâm, thì con người trong thế giới đó không nhất định cần phải nói nhiều hay hành động nhiều. Cả phim từ đầu đến cuối có khi cũng chẳng cần một lời thoại… Nói chung “world” cũng có thể hiểu nôm na là góc nhìn riêng của người sáng tác. Và nó là vô cùng về sự sáng tạo, thể loại, phong cách. Nhưng nó vẫn có một luật duy nhất, đó là đã lựa chọn world nào thì bắt buộc phải hợp lý ở trong cái world đó. Mỗi world sẽ tập trung cho một góc nhìn, một thể loại chứ không thể hỗn tạp.
Để dễ hiểu hơn nữa, ví dụ bạn chụp một bức ảnh. Trước mặt bạn là một con phố Hà Nội với một góc nhỏ vẫn là một ngôi nhà cổ với mái ngói rêu phong và cánh cửa sổ gỗ xanh đầy cổ kính. Nhưng ngay bên cạnh lại là những nhà kính cao tầng xanh xanh đỏ đỏ biển hiệu. Lúc này mong muốn của bạn là một chụp một tấm ảnh để kể về một Hà Nội cổ. Khi bạn giơ máy ảnh lên, bạn sẽ chỉ tập trung đúng viewfinder của mình vào ngôi nhà cổ với mảng tường rêu phong cùng chiếc cửa xanh. Tuyệt đối không thêm bất cứ hình ảnh lộn xộn nào khác của những ngôi nhà bên cạnh vào trong khuôn hình. Và mọi người sẽ chỉ thấy một Hà Nội cổ trong bức ảnh của bạn. Và đương nhiên bạn cũng không thể bị lẫn trong bức ảnh này chiếc xe máy hay cái ô tô đang đỗ trước cửa ngôi nhà cổ đó. Bạn phải chọn góc để không bị lẫn chúng vào. Việc lựa chọn chỉ những yếu tố của ngôi nhà cổ đó chính là cái “world” của bức ảnh!
Có thể bạn đang nghĩ rằng những điều mình nói là hiển nhiên có gì phải kể ra. Nhưng thực ra vì mình kể nó ra… dễ hiểu thôi =)). Chứ sự thật ngoài kia rất nhiều nhà làm phim bị lẫn lộn và bối rối với cái world mà họ tạo ra. Và sự lẫn lộn này, nó không chỉ ở cả người làm phim, mà còn cả người… kiểm duyệt phim và khán giả. Tới đây bạn chắc không lạ gì hai cụm từ: “thuần phong mỹ tục” và “phản ánh hiện thực xã hội”. Có rất nhiều bộ phim ra đời với một “world” theo phong cách của riêng nó, chứ không thể mọi bộ phim đều phải là “phản ánh hiện thực xã hội”. Cho dù đó là những bộ phim có thể dùng cuộc sống làm chất liệu sáng tác và nội dung. Chất liệu cuộc sống ở đây là DỰA TRÊN tâm sinh lý của con người hoặc bối cảnh của con người. Ngay cả làm phim về quái vật hay người ngoài hành tinh thì những nhân vật ấy vẫn phải có tâm sinh lý của con người. Quái vật cũng biết yêu và người ngoài hành tinh cũng biết buồn. Bởi vì chúng ta đang làm phim cho người xem cơ mà. World được tạo ra bởi nhà làm phim sẽ sử dụng những thủ pháp điện ảnh để miêu tả lại chính world đó. Và cái đó hay được gọi là “hình tượng”. Một Forrest Gump có khả năng chạy nhanh phi thường và chạy không biết mệt không phải để kể lại một Forrest Gump nào đó có thật ngoài đời có khả năng y như vậy, mà đó chỉ là hình tượng được lắp cho nhân vật để miêu tả về một con người ngây ngô đơn giản nhưng có nghị lực phi thường cùng khả năng chiến thắng bản thân và đời đôi khi không cần cứ phải quá phức tạp mới có điều đặc biệt. Trong Naked Director, nhân vật Toshi luôn nhìn mọi hoạt động của ông chủ yakuza qua cái bể cá, kể cả lúc chứng kiến người phụ nữ mình yêu đang làm tình với ông ta cũng qua chiếc bể cá. Nó không phải để miêu tả rằng nhân vật không biết đứng chỗ nào khác để nhìn mà để hình tượng cho một sự quan sát từ xa, cùng góc nhìn đầy toan tính, nhiều trăn trở và phức tạp qua lớp kính mù mịt cùng những con cá bơi qua bơi lại thể hiện một sự fancy của ông chủ và sự bất ổn của Toshi. Một bộ phim với một thế giới đầy fantasy với cô tiên hay quái vật cũng đôi khi là một thể loại hình tượng để miêu tả những ý định truyền tải thông điệp cuộc sống của người làm phim. Một bộ phim đầy rẫy những cảnh làm tình cũng là một cách miêu tả những dồn nén nội tâm hay một thông điệp về sự giải thoát. Và nói thẳng ra, ngoại trừ phóng sự với phim tài liệu ra, thì không nên coi bất cứ bộ phim điện ảnh sáng tác nào là để “phản ánh hiện thực xã hội”. Còn nếu nó thực sự đó là một bộ phim “kể lại một hiện thực xã hội” thì đó là world mà tác giả đã lựa chọn ngay từ đầu và phải hết sức rõ ràng với điều đó. Chứ không thể nào cứ ra một bộ phim là bắt nó phải dùng để “phản ánh hiện thực xã hội”.
Những nhà kiểm duyệt phim bản thân cũng chưa hiểu rõ về kiến thức điện ảnh này sẽ rất dễ bị quy chụp khi đánh giá hay suy xét lỗi cho một tác phẩm mà họ kiểm duyệt. Khi họ cho rằng một bộ phim đầy bạo lực, cảnh sát không trong sạch, một bộ phim có nhiều cảnh sex, một bộ phim kể về những số phận nghèo khổ, một bộ phim về những câu chuyện tâm linh, một bộ phim ca ngợi về một cậu bé chơi game… là những thứ “không phản ánh hiện thực xã hội” . Điều này chỉ thể hiện sự không cởi mở trong tư duy và thiếu kiến thức điện ảnh trầm trọng của chính họ. Và điều này sẽ giết chết sự sáng tạo và gây ra sự e dè với tất cả các nhà làm phim. Ở đây chúng ta còn chưa nói tới chuyện như thế nào là “hiện thực xã hội” nữa nhé!
Tất nhiên, ở một khía cạnh khác về phía người làm phim. Đặc biệt là ở những nhà làm phim mới mà lại đến từ gốc của những nền điện ảnh chưa phát triển nhiều như nền điện ảnh nước mình, thì việc khả năng của họ để sử dụng được thủ pháp điện ảnh giỏi hay hợp lý miêu tả ra được mong muốn, thông điệp, sự sáng tạo của họ chưa chắc đã là tốt. Có thể ý tưởng và sự sáng tạo của họ là tốt (hoặc họ nghĩ rằng thế là rất tốt), nhưng cách họ làm chưa ra hoặc chưa tới, chưa chuyên nghiệp đôi lúc sẽ vẫn có thể gây ra sự phản cảm, hoặc chưa đủ thuyết phục được những nhà kiểm duyệt khó tính. Nhưng với cái vòng luẩn quẩn với những sự hạn chế về quan điểm cởi mở và thiếu hụt kiến thức về điện ảnh khiến cứ kìm hãm sự sáng tạo và độ mở của người làm phim thì đến bao giờ mới có một nền điện ảnh tử tế hơn cho người làm phim thực sự được phát triển? Để họ được thực sự làm tốt hơn?
Để tâm sự với các bạn về “giấc mơ Oscar”. Mọi người thật sự cần phải hiểu rằng, giải Oscar cũng như Olympics trong Thể thao. Đã tới được cái level cuối và đọ sức với nhau, thì đó không phải dành người “bình thường” và cũng không thể nào có sự may mắn. Nó không phải là bóng đá hay hoa hậu mà bất ngờ may mắn có giải hoặc bất ngờ thắng. Những bộ phim đã đoạt được tới giải Oscar, đều phải xuất phát từ những nhà làm phim rất kỳ cựu, từ những nền điện ảnh rất vững chắc và giàu truyền thống. Sự vững chắc này là chắc từ gốc và bài bản. Những vận động viên đoạt được Olympics, họ phải được chọn lọc từ tố chất cực tốt, đầu tư tốt nhất từ nhỏ, rèn luyện bền bỉ, cọ xát liên tục mà ra đến đấu trường lớn vẫn trầy trật. Chứ không thể được tập có vài năm, đồ ăn còn thiếu, đồ thi đấu còn thiếu mà may mắn giành được một chiếc huy chương Olympics hết năm này qua năm khác. Một Hàn Quốc có một Parasite chiến thắng Oscar như vậy là nỗ lực của cả một nền điện ảnh với sự hợp sức của cả khán giả, sự tạo điều kiện cởi mở của chính quyền, sự đoàn kết và quyết tâm học hỏi của các nhà làm phim trong nhiều năm liền được tính bằng hẳn vài thập kỷ. Chứ không thể nhìn thấy một đất nước châu Á có giải Oscar mà nghĩ rằng mình cũng sắp được giải Oscar đến nơi.
Làm phim có một sự khác biệt với một số loại hình nghệ thuật khác như là hội họa, âm nhạc… người ta có thể nổi tiếng sau một đêm với tác phẩm của mình. Nhưng với phim thì một cánh én không làm nên mùa xuân. Vì phim ảnh là câu chuyện của cả một tập thể. Một bộ phim tốt phải đến từ toàn bộ một tập thể tốt. Đạo diễn có giỏi đến mấy nhưng quay phim kém, ánh sáng kém, diễn viên tệ, sản xuất lập bập, ekip chậm và thiếu kinh nghiệm… vứt. Kịch bản có hay đến mấy nhưng đạo diễn kém, diễn viên tìm không ra, sản xuất không có tầm nhìn… vứt! Mà có quay hay lắm, diễn hay lắm, vào đến phần dựng mà dựng phim không biết kể chuyện, lắp nhạc sai thôi là đã lại… vứt! Mà một tập thể giỏi và đồng đều phải đến từ một nền điện ảnh giỏi và đồng đều, có sự đầu tư, có sự chuyên nghiệp và phải được rèn luyện qua rất nhiều năm tháng. Ca sĩ còn có thể dùng autotune để lấp liếm giọng hát nhưng một bộ phim dở vì cách kể chuyện dở, thiếu đầu tư, diễn xuất kém, cho dù hình ảnh có đẹp đến mấy vì dùng máy xịn đến mấy thì cũng không thể giấu được rằng nó dở! Có thể, qua một đêm, bạn là một đạo diễn mà cả thế giới biết đến bạn, nhưng có một điều chắc chắn rằng, trước đó của bạn là cả một hành trình dài và thành quả này không phải là của một mình bạn!
Thế nên, nếu không có một sự cởi mở về kiểm duyệt, sự đầu tư cho điện ảnh đúng mực, sự ủng hộ đồng lòng của khán giả và nếu có thì cũng phải rất nhiều nhiều năm trời, thậm chí hàng thập kỷ cùng các lớp nhà làm phim tỏa đi khắp thế giới học hỏi thì cứ nên coi giấc mơ Oscar là một giấc mơ fantasy. Không thể cứ mơ mãi Oscar nhưng mà không tạo điều kiện cho người làm phim được bung mở đi tới Oscar. Mà mở từ bây giờ mà nếu cứ theo tiêu chí của Oscar như hiện tại không thay đổi thì cũng phải tính bằng 1 hoặc vài thập kỷ mới có thành quả đấy!
Điện ảnh, cho tới bây giờ, đã tới thể kỷ thứ hai, con người đã được trải qua hơn trăm năm và chắc đã phải có hàng triệu bộ phim đã được sản xuất. Khán giả cũng đang trong thời đại toàn cầu hóa, có điều kiện để xem và tiếp xúc với hàng trăm nền điện ảnh khắp nơi trên thế giới. Nên bây giờ vẫn dùng một số người đại diện để quyết định cho một cộng đồng rộng lớn rằng phim này là “đáng xem hay không đáng xem”, “hợp lý hay không hợp lý”, “hay không là hay”, lo lắng thay cho người xem và còn chưa tính rằng những người đại diện ấy có đủ kiến thức và khả năng để quyết định thay cộng đồng hay không, thì có lẽ là một điều không thể tiếp tục duy trì. Khán giả bây giờ, khi xem một bộ phim, chỉ có khái niệm thích hay là không thích chứ không cần ai chỉ hộ cho họ hay hay không hay, là thể loại phim gì, có phải nó đang phản ánh hiện thực xã hội hay không.
Bản thân khán giả khi xem một bộ phim sẽ có những cảm nhận khác nhau. Có người xem Sex Education chỉ thấy toàn cảnh bẩn bựa, trẻ con bạo dạn, một thế giới tuổi teen phương tây trụy lạc. Nhưng có người lại thấy đồng cảm, nhìn ra được những bài học cuộc sống thú vị, tinh tế. Có người thì thấy động lực vì một bộ phim được kể rất hay khiến họ thấy cảm hứng cho những dự định tương lai của mình… nhưng mà Sex Education mà lại quy chụp thành “phản ánh hiện thực xã hội” và không thể được kiểm duyệt thì có phải sẽ không ai muốn làm ra được những tác phẩm bạo liệt và thú vị như thế lần sau nữa.
Bất cứ một tác phẩm nghệ thuật nào, một quan điểm xã hội nào đều không bao giờ có thể làm hài lòng tất cả mọi người trên thế gian này. Đến hình ảnh một con cún rất xinh rất yêu ngủ gật mà đăng lên mạng xã hội cũng có người có thể chửi bới rằng đó là lạm dụng động vật. Nên không thể cái gì cứ có vẻ có “nguy cơ” là cấm đoán. Bởi vì xã hội sẽ luôn có một quy luật riêng rất rõ ràng, cái gì dở, vô đạo đức, xấu xa, kém chất lượng, tự khắc nó sẽ bị đào thải!
Cũng không thể bắt một tác phẩm nghệ thuật phải chịu trách nhiệm cho hành xử của mỗi cá nhân hay xã hội. Mỗi người, mỗi gia đình có con cái phải tự chịu trách nhiệm với cuộc sống của mình. Mỗi một người trưởng thành phải tự chịu trách nhiệm với sự lựa chọn của mình. Một cái title bài báo như là “Sau phim Người phán xử tình trạng tội phạm gia tăng” mình coi là một sự troll ở level cao, chứ ai lại đi đổ tội cho một bộ phim vì tình trạng quản lý an ninh an toàn xã hội quá yếu kém được. Nghe thế này là bạn thấy sự vô lý rồi chứ?
Tuy nhiên, vẫn phải có sự kiểm duyệt ở mức độ nào đó. Vẫn phải có những tiêu chí kiểm duyệt rõ ràng đặc biệt với những vấn đề liên quan đến đạo đức. Cụ thể như là không được giết hại động vật, phá hoại thiên nhiên, tài nguyên, dùng trẻ em đóng cảnh nhạy cảm, kích động tôn giáo (mình nghĩ làm gì thì cứ né tôn giáo ra =))…. Sự kiểm duyệt với những tiêu chí rõ ràng này phải tách biệt với những thứ thuộc về “gu” và quan điểm cá nhân, đặc biệt là sự suy luận. Ví dụ cứ làm phim về ngoại tình thì nghĩa là “đang cổ súy cho nạn ngoại tình”. Phải được trang bị kiến thức cho thế nào là “phản ánh hiện thực xã hội”. Và đặc biệt, người làm công tác kiểm duyệt điện ảnh phài là người thực sự có kiến thức giỏi về điện ảnh, xu hướng điện ảnh trong nước và cả thế giới, có quan điểm, tư tưởng rộng mở, có tinh thần cổ vũ điện ảnh, và đương nhiên phải là một người yêu… điện ảnh chứ không phải vì cái ghế nhiều lộc thơm!
Bây giờ được nhất là các nhà kiểm duyệt cùng ngồi đối thoại với các nhà làm phim. Đối thoại một cách thẳng thắn nhất, cởi mở nhất, sử dụng kiến thức, kinh nghiệm thực tiễn, surveys, thống kê, lý lẽ để thực sự thông hiểu lẫn nhau cũng như đặt yếu tố vì lợi ích của khán giả và một sự phát triển của một nền điện ảnh lên hàng đầu. Từ đó ra một sự thống nhất về các tiêu chí kiểm duyệt hoặc những cách có thể mở cho các nhà làm phim được bung tỏa. Các tiêu chí có thể còn phải qua nhiều năm nhiều sự kiện và tiếp tục được thay đổi, chỉnh sửa cho phù hợp với tình hình thực tiễn nhưng không bây giờ thì khi nào?
Còn nếu không có sự đối thoại này, các nhà làm phim thì vật lộn với những đề tài và cách kể chuyện bị bó hẹp, những bản cắt đến méo mó (mà đôi khi khán giả không hiểu cứ chửi chết cha chết mẹ). Sự bức xúc lâu dài, những tiêu chí không rõ ràng khiến làm nản lòng những người làm phim. Thì thôi, nói thật, dẹp hết mọi giấc mơ vươn xa vươn cao đi, mà dẹp luôn nền điện ảnh chắc cũng được, làm nông nghiệp kiểu Lý Tử Thất có khi lại đắt hàng đấy :)). Thế giới nó đang đi xa lắm rồi!!!!
Cho mình mở ngoặc một chút về Các liên hoan phim. Không phải bộ phim nào đoạt giải Liên hoan phim cũng có nghĩa là một bộ phim hay với nhiều yếu tố nghệ thuật. Các liên hoan phim lớn, thậm chí giờ là cả giải Oscar, cũng bị chi phối rất nhiều bởi yếu tố chính trị, tham nhũng, những đề tài xã hội ưu tiên, thậm chí bỏ nhiều tiền “donate” thì phim cũng có giải thôi. (Bạn có thể google thêm khái niệm “poverty porn” ở các nước phương tây). Vậy nên không nên cứ được giải liên hoan phim với những mỹ từ mà chưa chi đã coi đó là niềm tự hào và cứ tự sướng trong thế giới làm phim nhỏ hẹp và bị bó buộc như bây giờ rồi và nghĩ rằng “thế là cũng ổn”. Chỉ có có một thứ chắc chắn là phim sẽ hay, đó là phải đến từ những nhà làm phim rất giỏi. Và những nhà làm phim rất giỏi phải đến từ một nền điện ảnh cởi mở, có sự đầu tư, giàu truyền thống!
Ở đây mình không nói nhiều về cụm từ “thuần phong mỹ tục”, bởi vì đó là một điều rất vô cùng, không có định nghĩa cụ thể và được quan điểm riêng theo từng cá nhân nên khó lòng mà có một cái chuẩn rõ ràng để nói về nó.
Nói về bộ phim “Vị” đang gây tranh cãi vì phải đổi quốc tịch để phim được phát hành. Vì phim mình chưa xem nên mình không thể có ý kiến rằng đây là một bộ phim thế nào, nó có “đáng” bị kiểm duyệt như thế hay không. (Cả bài mình đang nói đến tình trạng kiểm duyệt điện ảnh đáng báo động nói chung). Mình chỉ xem trailer và thấy ít nhất về phần hình ảnh và ánh sáng rất đẹp và đó đã là một yếu tố nghệ thuật thành công rồi. Còn về phong cách, tác giả có “world” của riêng họ, và có cách kể chuyện hình tượng của riêng họ thế nào, những cảnh sex trong phim là một hình tượng thủ pháp điện ảnh để miêu tả ý tưởng gì… thì phải xem phim mới biết. Nhưng khi bạn hiểu về “world”, thì bạn sẽ bớt bức xúc về chuyện “phản ánh hiện thực xã hội”, hay là “làm nhục hình ảnh người phụ nữ Việt Nam” vân vân mây mây… và sẽ xem một bộ phim với một tâm thế khác đi. Còn bộ phim được mang quốc tịch nào thì nếu mình là nhà làm phim thì mình thấy đó cũng là một điều bình thường và thậm chí nên rất vui vì điều đó, vì ít nhất với hoàn cảnh này, có điều kiện để đem tác phẩm của mình đi khắp nơi là quá tuyệt rồi. Cái đích cuối cùng của một người sáng tác vẫn là để được thỏa mãn mình và sau đó được nhiều người biết đến tác phẩm của mình càng nhiều càng tốt đúng không ạ? Nếu có cách, thì cứ vui thôi!
Xem phim, nghe nhạc, ngắm ảnh… thực ra nếu đúng cách là có thể enjoy to the fullest. Sự enjoy này thì bản thân mình là người hưởng lợi chứ không phải ai khác.
Mình cũng làm phim và chưa biết thế giới làm phim tương lai của mình sẽ ở đâu. Mình khá chill và còn giai đoạn quan sát và học tập vì mình hiểu làm một bộ phim hay là không phải chuyện ngày một ngày hai. Nhưng mình có sự sốt ruột của riêng mình. Nhìn nền điện ảnh Hàn Quốc đã đi xa như thế này rồi, mà giờ mình vẫn ngồi đây ở một nơi lo về sự kiểm duyệt, các anh chị làm phim vẫn bối rối và nhiều bức xúc. Một nền điện ảnh non trẻ vẫn nhiều hỗn loạn. Nói thật, những “worlds” của mình nó cũng phức tạp và nhiều sự nổi loạn lắm, và cũng chưa tìm được nhiều bạn đồng hành hợp ý. Thế nên… haizza!
Một bộ phim hay một bản nhạc khi được sáng tác ra đương nhiên có đối tượng khán giả riêng của họ. Nếu bạn xem một bộ phim hay một bản nhạc không hay, bạn không thích. Thì thôi cứ bỏ qua, vì nó không phải làm ra để dành cho bạn. Vậy thôi!
*Những nhà kiểm duyệt phim: Ở đây là không chỉ nói tới những người kiểm duyệt trực tiếp, mà bởi bất kỳ ai để ra những quyết định cho sự tồn tại của một bộ phim!

#496: Sex Education

Bình luận Films inspirations review phim Sharing
#496: Sex Education
May be an image of 3 people, people standing and text that says 'SEX EDUCATION N'
Sex Education mỗi season ra đều cách season trước khá lâu nhưng dường như sự dừng lại ở mỗi season, tuy không làm cho người ta phải sốt ruột chờ đợi hay mong mỏi một câu trả lời nhưng luôn để lại cho khán giả một cảm giác lắng đọng nhẹ nhàng với một sự hy vọng về một câu chuyện sẽ tiếp diễn. Đó là một cảm giác rất dễ chịu khi xem xong một bộ phim. Và với mình thì đó là một trong những định nghĩa của một bộ phim “hay”.
Nhớ thời gian ban đầu khi thấy cái tiêu đề “Sex Education” cùng cái trailer trần trụi và các bạn tuổi teen mình đã tính bỏ qua vì nghĩ rằng nó chỉ là một phim teen hoặc một phim lấy sex để giật gân rẻ tiền. Nhưng rồi cũng không nhớ thế nào mà lại bập vào xem và rất nhanh mình đã thành fan chính hiệu của nó lúc nào mà không biết. Quả đúng Sex Education là một phim về sex, thậm chí theme chính còn chẳng phải là sex cho lứa tuổi của mình nhưng mình bị bất ngờ bởi cách nó dùng sex để miêu tả cảm xúc của con người dù bất cứ lứa tuổi gì, sex cũng là phương tiện và cái cớ để kể những câu chuyện cuộc sống rất đời và rất thâm thúy. Nó có thể cực kỳ hài hước nhưng ngay trong sự hài hước đấy người ta có thể ngay lập tức bật khóc. Nó có thể cực kỳ nhố nhăng nhưng ngay trong giữa sự nhố nhăng ấy là một cảm xúc rất thật, một câu chuyện rất thật mà bất cứ ai cũng có thể cảm nhận được nỗi buồn của nhân vật vì họ có thể thấy mình trong đó. Những nhân vật chính là lửa tuổi teen, những khủng hoảng của lứa tuổi teen và sự thật rằng ở tuổi teen sự khủng hoảng lớn nhất chính là hành trình đang khám phá giới tính và tình dục của bản thân. Mình thích cách kể chuyện rất thẳng, thậm chí hơi thô, đi thẳng vào vấn đề không ngại ngần khi nói về sex của các nhân vật trong phim. Nó không gây cho mình cảm giác khó chịu hay ngại ngùng, nó làm mình một cảm giác thư giãn, dễ chịu và được nhìn về sex như một thứ cởi mở, cần được nói đến chứ không phải là một thứ nửa kín nửa hở. Sex vốn dĩ luôn cần phải được như vậy! Tuy rằng những câu chuyện xoay quanh khủng hoảng tình dục và giới tính của các cô cậu trung học nhưng nó lại dành cho mọi lứa tuổi bởi vì những thông điệp cuộc sống, những câu chuyện cuộc đời, những câu chuyện tâm sinh lý của các nhân vật bất kể lứa tuổi đều được thông qua đó để được truyền tải một cách rất thú vị và tinh tế. Và cũng đúng như tiêu đề của phim: “Sex Education” có rất nhiều thông tin giáo dục giới tính cực kỳ thú vị và thực tiễn được lồng ghép trong các mẩu chuyện hài hước, và again, nó cũng không giáo dục giới tính chỉ cho mỗi teens!
Nhân vật chính của câu chuyện là hai mẹ con của cậu bé Otis. Mẹ cậu là một therapist chuyên về tình dục còn Otis mới chỉ là một cậu bé học cấp 3. Bố mẹ đã ly dị nên Otis hoàn toàn ảnh hưởng từ sự giáo dục từ mẹ. Cứ tưởng tượng từ bé ở với một bà mẹ suốt ngày đi tư vấn về tình dục cho người khác và trong nhà ngập tràn cả những đồ chơi và mẫu vật về tình dục thì bạn chắc cũng hẳn ít nhiều… khác người là thế nào. Ấy vậy mà cho dù mẹ là một chuyên gia về tình dục, thì ngay chính con trai lại khó nói chuyện về sex và cho dù có quen thế nào thì cậu bé vẫn luôn xấu hổ về nghề nghiệp của mẹ. Một điều mà nhà làm phim đã rất tinh tế khi khắc họa nhân vật Otis đó là cách cậu bị ảnh hưởng tự nhiên từ mẹ, khi mặc dù bản thân cậu cũng không có nhiều kinh nghiệm về tình dục nhưng khi gặp bất cứ ai cũng có thể khuyên bảo và giải thích rành rẽ được về tình dục. Và không chỉ tình dục, cậu biết cách khuyên bảo và “heal” cảm xúc của người khác một cách rất tự nhiên, đến chính bản thân Otis cũng không biết mình có được những sự ảnh hưởng tích cực như vậy từ mẹ, người mà cậu cho rằng nghề nghiệp thật là đáng xấu hổ với bạn bè. Cậu đã từ bỏ và chạy trốn khỏi việc mình luôn muốn giúp đỡ người khác. Ở cuối season 3, Otis đã nhận ra mình thích được đi an ủi và khuyên bảo người khác, như là một lẽ thường tình, cậu không cần thiết phải chạy trốn khỏi nó. Và cậu thấy rằng mình thật có ích, mình cũng thích làm như vậy. Nhân vật đang lớn lên, một ngày Otis đã nhận ra những gì mình làm cũng như mẹ làm, đâu có gì đáng xấu hổ. Đó quả là những cách kể chuyện rất đời và rất tinh tế. Mình cũng thích cách xây dựng nhân vật khi mẹ thì là một người rất phóng khoáng, có thể qua đêm và hôm sau coi như không có gì với bất cứ người đàn ông nào, nhưng cậu con trai thì lại là một thằng bé rất tình cảm, galant và cực kỳ có trách nhiệm.
Qua mỗi season, các nhân vật lớn dần lên. Biên kịch rất khéo léo khi cho tâm sinh lý họ phát triển dần, họ cho nhân vật vấp ngã rồi đứng lên. Họ cho các nhân vật bắt đầu hiểu dần về bản thân mình. Những đứa trẻ con hiểu được về giới tính của mình, cách làm tình an toàn có hiểu biết. Còn những người lớn cũng vẫn phải loay hoay trong việc chịu thay đổi và tìm cách thay đổi. Một chuyên gia tình dục nhưng thực ra lại luôn cô đơn và thậm chí còn lỡ mang thai ở độ tuổi gần 50. Một người đàn ông cả đời khó tính khó cởi mở với vợ con nhưng thực ra trong lòng luôn muốn thay đổi và muốn được hiểu chính bản thân mình. Những con người luôn loay hoay để tiếp tục được lớn cho dù ở bất cứ độ tuổi nào.
Bộ phim không có bất cứ diễn viên nào dạng trai xinh gái đẹp phong cách idol, nhân vật thậm chí còn có chút xấu xí già nua. Nhưng mỗi nhân vật đều toát ra một sự duyên dáng charming kỳ lạ. Trước giờ mình luôn hâm mộ tài năng diễn xuất của người Anh. Thực ra mình nghĩ chắc nếu xét về độ đồng đều và tinh tế thì diễn viên Anh phải là nhất thế giới. Bản thân mình là một người học và làm phim mà khi xem những nhân vật trong Sex Education diễn xuất mình còn quên luôn rằng họ đang diễn. Mình thấy đó như chính là những con người hoàn toàn có thực ngoài đời, vì họ toát ra được cái hồn của nhân vật một cách hoàn hảo. Không một nét gồng, không một nét ngượng ngùng hay điệu đà. Họ diễn như hơi thở. Cần ngốc nghếch, cần ngớ ngẩn, cần tuyệt vọng, cần thông minh, cần buồn bã… họ chỉ cần ngước ánh mắt lên là đã thấy nhân vật đó hiện ra. Bản thân casting director cũng tinh tế khủng khiếp như là cast nhân vật ông bố Groff và cậu con trai Adam với khuôn mặt và thần thái giống nhau y hệt, đều kiểu ít nói và lầm lì, giống nhau đến y chang bố con ruột thực sự luôn!
Phần 1 mình đặc biệt mê diễn xuất của anh chàng da đen Ncuti Gatwa (vai Eric, anh chàng đồng tính, bạn thân của Otis). Mình không tin rằng có ai xem Sex Education mà lại không ấn tượng với diễn xuất đáng yêu và chân thật như thế. Vừa hài hước, vừa đáng thương, điệu đà nhưng lại rất nhiều tâm trạng. Emma Mackey trong vai Maeve, mặc dù khuôn mặt sần sùi già nua nhưng mà lại không thể nào hợp nhân vật hơn. Cô toát lên được sự thông minh đầy khí chất, ra được đúng phong cách của một cô bé con nhà nghèo trưởng thành sớm, lúc nào cũng bị thiệt thòi về tình cảm và tiền bạc, nhưng cực kỳ thông minh và chẳng để cho bất kỳ ai bắt nạt. Mình thích một chi tiết rất đời về nhân vật này, đó là tuy rất nghèo, rất thông minh nhưng lại có tính tự ái ngút trời, đúng kiểu tự ái của con nhà nghèo và rất dễ bị tổn thương cho dù đó là nhận được sự giúp đỡ từ bạn thân. Và cuối cùng sau 3 seasons thì mình kết lại là lại thích nhất diễn xuất của anh chàng nhân vật chính Asa Butterfield trong vai Otis. Hai phần đầu Otis vẫn còn tưng tửng và còn rất trẻ con. Nhưng sang đến phần 3, khi nhân vật trưởng thành hơn, mình có thể nhận ra được cả sự trưởng thành trong ánh mắt của nhân vật. Otis và mẹ lúc nào cũng luôn mâu thuẫn và khó nói chuyện với nhau. Khi vào những tập gần cuối của season 3, mẹ cậu phải cấp cứu và sinh non, không biết có qua được cơn nguy kịch hay không. Cậu ngồi chờ ở bệnh viện và còn băn khoăn là không có mẹ thì giờ phải ở với bố thì chết. Khán giả đang expect rằng cậu sẽ thể hiện sự xót thương với mẹ sẽ như thế nào? Mình vẫn nghĩ trong một phim châu Á thì nhân vật ngồi khóc nức nở hay òa lên giãy giụa để thể hiện rằng mình đang lo lắng đau đớn. Nhưng cậu vẫn còn ngồi đó khuyên giải cậu bạn thân Eric về nói chuyện với bạn trai, cũng chưa thấy nhỏ một giọt nước mắt. Nhưng khi cậu không thể nào mua nổi cái gói kẹo trong tủ tự động, cậu phát điên và thò tay vào đập phá cái tủ chỉ để lấy cái gói kẹo ra. Đó là lúc khán giản nhận ra nỗi buồn và hối hận thương mẹ cực lớn vốn dĩ đã luôn ở trong lòng chỉ cần chờ chực trào. Không có cảnh gào thóc, không có nhạc thê thảm, người ta chỉ thấy cái ôm của Eric với Otis và ánh mắt ngầu đỏ ầng ậc nước của Otis ngước lên nhìn ông bố dượng khi ông thông báo mẹ đã qua cơn nguy kịch. Nhìn vào ánh mắt đấy là thay cho một nghìn lời thoại và âm nhạc lê thê. Tình tiết tinh tế + diễn xuất đỉnh cao, đó là combo mà nhà làm phim nào cũng nên mơ ước.
Gillian Anderson là một diễn viên quá gạo cội, thật sự mình cũng không thể nghĩ ai đóng cái vai mẹ của Otis hợp hơn chị ấy nữa. Nếu ai xem Xfiles thì chẳng lạ gì với Gillian. Chị í có một cái giọng Anh rất sexy dễ chịu thực sự, còn diễn xuất thì mình khỏi phải bàn nữa vì nếu Gillian không diễn hay thì 0 biết ai gọi là diễn hay ở đời này nữa 😃. Nhân vật Dr. Jean tuy rằng luôn đưa ra nhiều lời khuyên cho người khác nhưng bản thân lại cũng gặp khủng hoảng trong cuộc sống cá nhân của chính mình. Đến cậu con trai tuổi teen cũng không thể nói chuyện thẳng thắn về tình dục. Có mấy đoạn thoại của Dr. Jean rất hay. Như khi đoạn cô bé Aimee nói rằng mình muốn được quay trở lại hồn nhiên và thoải mái như xưa (trước khi bị tấn công tình dục), thì Dr. Jean nói rằng: “Chúng ta sẽ không bao giờ quay lại được như xưa. Vì bản chất của con người là luôn luôn tiến hóa và thay đổi, chúng ta sẽ luôn phải thay đổi”. Mình rất thích câu nói này, vì đúng là rất nhiều trong chúng ta luôn mong được trở lại như xưa, có những điều thật bao hối tiếc. Nhưng chúng ta sẽ không bao giờ có thể trở lại được như xưa, học cách chấp nhận rằng rồi ai cũng phải thay đổi, ai cũng sẽ khác, đó là một điều sẽ làm cho bất kỳ ai cũng sẽ thấy dễ chịu hơn để move on.
Nếu bạn để ý, cho dù xuyên suốt bộ phim có những cảnh tình dục rất bạo liệt và cởi mở, những câu chuyện yêu đương chớp nhoáng. Nhưng mà mối tình đi từ đầu đến cuối của bộ phim giữa Otis và Maeve thì thậm chí rất chậm chạp, rất nhiều chông gai, và có lẽ chỉ có một nụ hôn khi lên đỉnh điểm sau cả 3 seaons. Rõ là nhân vật chỉ là tuổi teen, cũng không đẹp lộng lẫy, nhưng hành trình tình yêu của hai nhân vật sau bao vất vả mới có thể thổ lộ cho nhau đều khiến cho những khán giả như mình thấy cực kỳ ngôn tình và rung động. Cuối cùng điều đọng lại cuối cùng là tình yêu thực sự vẫn phải là một hành trình và tình dục hóa ra không phải là tất cả. Cả Otis và Maeve đều cặp kè và quan hệ với nhiều đối tượng khác nhưng cuối cùng sâu thẳm trong trái tim của họ đối phương mới chính là tình yêu, cho dù hai người thậm chí cả chưa bao giờ hôn nhau. Mẹ của Otis, một chuyên gia tình dục học xong đã nói với cậu con trai tuổi teen của mình rằng: “Thực ra mẹ cũng chẳng biết tình yêu là gì, chẳng ai định nghĩa được tình yêu là gì. Chỉ khi nào nó đến tự nhiên mình cảm nhận được thì mình sẽ biết thôi”. Tình yêu của Sex Education cuối cùng lại được miêu tả một cách tinh tế như vậy đó. Theme mấu chốt của phim đó là sự chân thành. Cho dù bạn đang suy nghĩ thế nào và có thể bạn sẽ làm đau lòng đối phương, nhưng bạn phải thật thà với tình cảm của mình và với họ!
Nếu nói và cảm nhận về mọi nhân vật trong phim thì chắc có mà chục trang. Mỗi người sẽ xem và có những cảm nhận của riêng mình. Phim nói không chỉ về sex, mà về giới tính, đồng tính, cuộc đời, cuộc sống. Sự đồng tính được miêu tả trong phim cũng rất lãng mạn và thú vị, cả bất ngờ nữa. Mình tin chắc các bạn LGBT cũng nhìn thấy bản thân của mình trong đó, hoặc những người vẫn còn đang băn khoăn với giới tính của mình cũng sẽ có được nhiều sự đồng cảm hoặc một câu trả lời!
Một phần mà mình cho là đỉnh cao của phim đó chính là NHẠC PHIM. Nhạc phim của Sex Education nó làm mình phát nghẹn vì sự… hợp lý và hài hước. Những bài hát được lắp vào những đoạn làm tình cũng làm người ta cảm thấy vỗ đùi cái đét vì vừa hài vừa hợp. Nhưng những lúc miêu tả tâm trạng nhân vật và cần deep thì nó deep và lắng đọng đến ứa nước mắt. Mình vẫn không thể quên đoạn kết thúc season 2 với ca khúc “On the radio” do Chip Taylor hát.
“Then you take that love you made
And you stick it into
Someone else’s heart
Pumping someone else’s blood”.
Đó là lúc một lần nữa Otis và Maeve lại lỡ mất cơ hội để được đến bên nhau. Tự nhiên nghe tới khúc đó mà mọi cảm xúc cho cả một season nó ùa được về cùng lúc luôn.
Bạn xem xong một bộ phim hùng hục như vậy mà xong chợt nhận ra mình cũng được “giáo dục giới tính” từ lúc nào không biết. Season 3, các nhân vật đã dần lớn lên, nó là season emotional hơn cả, vì đó là lúc những nhân vật sắp bước chân vào đời và khám phá ra được bản thân của chính mình. Sự vô tư sẽ ít dần đi, sự trưởng thành sẽ lớn dần lên. Không biết được rằng sẽ có thể có những seasons tiếp theo không, vì thứ nhất các nhân vật sắp qua giai đoạn học cấp 3, và nữa là diễn viên đang… già nhanh quá (diễn viên Anh diễn hay mà bị mỗi cái dở là già nhanh thôi). Nhưng nếu phim ngừng tại đây, nó đã quá đủ là một bộ phim hay và ấn tượng mà không phải kéo dài quá lâu để duy trì độ hot.
Xem phim người lại nghĩ đến ta. Không biết tới một thế kỷ nào, mình mới được làm những bộ phim như vậy ở nước mình. 0 chỉ là vấn đề kiểm duyệt, quan điểm, nhận thức… mà còn biên kịch, đạo diễn, diễn viên và… tất cả phần còn lại!
Sex Education cũng chưa chắc dành cho tất cả mọi người hay hợp gu với nhiều người. Mỗi người sẽ thích những bộ phim vì những lý do khác nhau. Mình thích vì mọi thứ mình… kể trên và vì tình dục cũng là một thứ mình rất thích, nên có gì mà không được kể và khen nó nhỉ ahihi!

#487: MAGIC JOHNSON VÀ LARRY BIRD: 8. FUN FACTS

0chilablog documentary Films fun inspirations Interesting LarryBirdMagicJohnson review phim Sports World
#486: MAGIC JOHNSON VÀ LARRY BIRD: FUN FACTS

MỘT VÀI FUN FACTS

#486: MAGIC JOHNSON VÀ LARRY BIRD: FUN FACTS

– Ở nhà quê vùng midwest (midwest hay chỉ là “middle of nowhere”, thường là những nơi xa xôi hẻo lánh ở chính giữa nước Mỹ, ít phát triển và thời tiết có lúc khắc nghiệt), Magic từ bé đến lớn chưa từng bao giờ nhìn thấy cây chanh và cam. Khi lần đầu tiên được tới LA, California, nơi đất của chanh và cam. Anh đã ngạc nhiên tột cùng khi thấy… quả chanh trên cây. Anh chạy tới vặt quả chanh với sự tò mò tột cùng, rồi sau đó kể cho hàng xóm láng giềng ba ngày ba đêm liền về chuyện: “Ở đây muốn ăn chanh thì phải chạy ra… hái đấy” =))

– Điều thú vị khiến cho Magic và Larry khác nhau đến cùng cực là mặt Larry thì lầm lì hơn người bình thường còn Magic thì tươi hơn người… bình thường. Magic cười mọi lúc, mọi nơi, vui vẻ và tươi tắn kể cả khi thông báo mình nhiễm HIV. Nhìn Magic là người ta thấy năng lượng tích cực tràn đầy cả không gian. Magic được coi là “one of the most beloved celebrities ever” – Một trong những celeb thân thiện nhất, dễ gần nhất và được mọi người yêu quý nhất! Nhưng đặc biệt là mọi người yêu Magic thì rõ rồi, nhưng mà mặt Larry lầm lì cỡ nào cũng… không ai ghét, thậm chí còn rất yêu mến anh là đằng khác! Họ khác mà lại rất giống nhau!

– Tới nay người ta đồn Magic đã khỏi bệnh. Có lẽ một trong những bí quyết chiến thắng bệnh tật của anh chính là thái độ tích cực và khuôn mặt hay cười ấy!

– Magic bị chứng rối loạn đọc chữ (Dyslexia)

– Larry tuy rất hay “trash talk” trên sân bóng (là hay chửi bới, kích động đối thủ), nhưng mà anh ít khi xúc phạm kiểu vô học, chủ yếu câu cửa miệng của anh luôn là: “Tao là nhất”, “Tao là số một”, “bọn mày đừng hòng thắng được tao…”. Larry thích làm cho đối thủ phát điên để đấu lại anh mà họ… không đấu nổi. Thế nó mới tức á!

– Larry chơi chính vị trí Small forward (chuyên nghi bàn), Magic chơi chính vị trí Point guard (kiểu như đội trưởng)

– Magic có những cú chuyền bóng hay lừa bóng trứ danh và xem hấp dẫn như xem xiếc hay ảo thuật. Anh cũng là người rất chịu khó vì đồng đội, luôn tạo mọi điều kiện chuyền bóng cho đồng đội ghi bàn. Phong cách chơi bóng của Magic hấp dẫn và thú vị đến nỗi bóng rổ đã được biến thành những màn biểu diễn nghệ thuật, chứ không chỉ là thi đấu thể thao. Điều đó làm nên sự hấp dẫn cho bóng rổ hiện tại.

– Trước khi Magic bị tuyên bố nhiễm HIV. Nhiều người vẫn quan niệm HIV/AIDS chỉ xảy ra với người đồng tính. Và phân phát khuyến khích sử dụng Bao cao su là “vẽ đường cho hưu chạy”, “cổ súy tình dục”. Nhưng sau sự kiện của Magic, mọi người đã hiểu rằng bất cứ ai quan hệ tình dục không an toàn đều có thể nhiễm HIV. Việc khuyến khích và phân phát bao cao su giờ đây đã được coi là hình thức bảo vệ và tình dục an toàn.

– Isiah Thomas – một cầu thủ bóng rổ vốn là bạn thân của Magic (thân kiểu thân ai nấy lo, cuộc vui nào, hào quang nào thì Isiah sẽ có mặt). Cũng là một trong những cầu thủ bị ghét nhất nhì NBA, vì tuy rằng anh này chơi rất tốt nhưng lại cực kỳ xấu tính, hay ghen ăn tức ở. Đến nỗi Olympic 1992, Michael Jordan nói rằng có anh thì không có Isiah. Nên đội dream team phải loại bỏ Isiah cho dù đó là một cầu thủ giỏi. Khi Magic gặp nạn với HIV, thì Isiah lại đi buôn chuyện nói xấu sau lưng khiến Magic rất buồn. Sau này, hai người đã có một buổi gặp nhau trên truyền hình để làm lành. Và có lẽ, Magic sẽ là người duy nhất mà Isiah có thể làm lành và tha thứ, vì với độ xấu tính của Isiah, thì chỉ có người tâm hộn rộng mở không hẹp hòi như Magic mới tha thứ được thôi!

 

– Trong lần Magic quay quảng cáo và được Larry mời tới nhà ăn cơm trưa. Lúc Magic vừa bước chân trước cửa nhà thì được mẹ Larry ôm chầm lấy. Magic sung sướng tột độ vì “lần đầu tiên có một người nhà Bird ôm tôi”. Và mẹ Larry thì hớn hở khoe rằng: “Magic, cậu là cầu thủ ưa thích nhất của tôi đấy”. Và hóa ra, cả nhà của Larry đều rất thích Magic!

– Magic và Larry đấu nhau tổng cộng 37 lần trong suốt sự nghiệp NBA của họ. Trong đó có 18 lần trong vòng loại thường và 19 lần trong vòng loại trực tiếp.

– Trước khi NBA lớn mạnh thì còn có ABA (American Basketball Association), hai bên đều có giải riêng của mình và cạnh tranh khán giả. Tuy nhiên, trước những năm 80’s thì có nói trong bài là nền bóng rổ rất bết bát. NBA lúc đầu còn có luật cấm “dunk” để hạn chế lực ghi bàn của các cầu thủ da đen nên các trận đấu rất nhạt nhẽo, trong khi ABA thì luật rất thoải mái nên về sau để cạnh tranh với ABA cho sự hấp dẫn hơn, NBA đành phải bỏ đi cái luật cấm “dunk” vô lý ấy. Tới thời của Magic và Larry, NBA quá lớn mạnh nên ABA đành phải nhập chung với NBA, trở thành NBA ngày nay!

#486: MAGIC JOHNSON VÀ LARRY BIRD: PHẦN 7: KẾT

0chilablog documentary Films fun inspirations Interesting LarryBirdMagicJohnson Sports World
#486: MAGIC JOHNSON VÀ LARRY BIRD: PHẦN 7: KẾT

7. KẾT

#486: MAGIC JOHNSON VÀ LARRY BIRD: PHẦN 7: KẾT

Sau này, sau vài lần on off với Lakers, lúc thi đấu, lúc làm couch. Cuối cùng Magic cũng chính thức nghỉ hưu thực sự vào năm 1996. Magic là một người rất hướng ngoại và thông minh trong kinh doanh, nên anh đầu tư rất nhiều và các lĩnh vực thể thao, âm nhạc, hàng merchandise. Bất chấp là người “nhiễm HIV” nổi tiếng nhất, anh vẫn trở nên vô cùng giàu có và làm đại sứ tuyên truyền tích cực cho những người đang nhiễm HIV. Magic có thể coi là một nguồn cảm hứng và động lực tuyệt vời mang đến sự tích cực và hy vọng cho những ai dính phải căn bệnh thế kỷ này. Tới nay, người ta đồn rằng Magic có thể đã coi như là khỏi bệnh!

Còn với Larry, chấn thương dai dẳng khiến anh cũng không thể nào giữ mãi được phong độ. Việc mất đi một đối thủ truyền kỳ cũng khiến Larry thay đổi nhiều vào những năm đầu 90’s. Cuối cùng, chỉ đến năm 1993, Larry cũng tuyên bố giải nghệ!

Larry không phải là người hướng ngoại và giàu đầu óc kinh doanh như Magic. Anh an phận với những gì mình có và vẫn muốn đóng góp cho bóng rổ bằng những công việc liên quan đến bóng rổ. Nhưng cũng giống như Magic, Larry luôn “pay it forward” với những người cần giúp đỡ, cần truyền cảm hứng và trả ơn quê nhà, nơi đã nuôi dưỡng anh lớn lên. Magic giờ đã là tỉ phú đô la, trong khi Larry có số tài sản kém gấp cả chục lần.

Họ chẳng mấy khi gặp nhau hay nói chuyện thường xuyên. Nhưng không ai mà không biết họ thương nhau và quý mến nhau như thế nào, và chắc chắn nếu một trong hai người có cần gì, bên kia chưa bao giờ từ chối. ““He’s very private but when he’s your friend. You’ve got a friend for life”. “Anh ấy rất kín đáo nhưng khi anh ấy đã là bạn của bạn. Thì bạn sẽ có một người bạn cho suốt cả cuộc đời”. Magic đã nói vậy về Larry.

Điều người ta đáng khâm phục là, hai đứa trẻ nghèo cùng xuất phát từ vùng quê midwest quê mùa. Cùng lớn lên trong khó khăn và đi qua những đỉnh cao vinh quang nhất của một đời người, nhưng họ không hề thay đổi con người của mình. Vẫn là cậu bé Earvin lúc nào cũng thân thiện tươi rói với nụ cười đến tận mang tai, vẫn là cậu bé Larry mặt mũi lầm lì ít nói nhưng rất khiêm tốn và tốt bụng. Họ không thay đổi bản thân, và họ cũng không cố thay đổi lẫn nhau. ““And we never try to change each other, that’s what it makes this relationship great”.

Lại trở lại câu chuyện ban đầu khi năm 1979, Magic thắng mà vẫn ấm ức: “Tôi giành chức vô địch nhưng tôi muốn có danh “Rookie of the year”. Còn Larry được giải thưởng cao quý mà lại vẫn buồn: “Tôi có danh Rookie of the Year nhưng tôi muốn giành chức vô địch”.

Hai con người với hai màu da, tính cách khác nhau tột độ như vậy, luôn tranh giành nhau để chiến thắng nhau trên mọi nẻo đường, mà hóa ra, họ lại vẫn luôn ước mơ được chính là nhau.

“Larry là một người rất thẳng thắn, anh ấy sẽ thể hiện ngay nếu anh ấy không thích bạn. Ước gì tôi có được cái tính cách đấy”. Magic mơ ước!
“Mỗi khi Magic bước chân vào một căn phòng, anh ấy làm cả căn phòng bừng sáng lên. Tôi muốn mình làm được như thế”. Larry mơ ước!

Có lẽ bất cứ một cầu thủ thể thao nào cũng ước mơ có được một đối thủ kì phùng địch thủ như vậy trong sự nghiệp của mình. Vì có lúc tranh đấu để giành tấm huy chương có khi chỉ là để được thắng đối thủ, thậm chí đối thủ đó là động lực để sống, để phấn đấu, để thi đấu cho suốt sự nghiệp của mình, và cũng nhờ thế mà họ làm được những điều phi thường. Và đó là câu chuyện của Larry Bird và Magic Johnson.