#476: CÂU CHUYỆN CỦA MỘT NGƯỜI NHIỀU CẢM XÚC

Vừa sinh nhật xong 11 tuổi thì tớ bước chân sang Mỹ, cũng là lần đầu tiên được đi nước ngoài. Lúc này, trời đang vào những ngày tháng lạnh nhất của mùa đông. Chưa từng bao giờ được nhìn thấy tuyết và cũng chưa từng bao giờ hiểu được cái rét đến tím lịm mọi giác quan của cơ thể đến như vậy.

Bước chân xuống sân bay, trời New York vừa trải qua một cơn bão tuyết nên lúc này mặt đất toàn băng giá, cả thành phố là một chiếc tủ lạnh khổng lồ. Lúc đó tớ thì bé tí tẹo tèo teo, gầy nhẳng, áo khoác và giầy đều mang từ Việt Nam nên chỉ sau 5 phút đứng ngoài trời là chân tay héo khô lại, người run cầm cập và lần đầu tiên trong đời biết tới một cái rét như thế, đến tận bây giờ vẫn hằn sâu vào ký ức không thể nào quên.

Khi đó, đứng trong một cửa hàng tiện lợi trên phố 34 gần nhà. Bên ngoài cửa kính là một cái cây trơ trụi lá chỉ còn toàn cành, nhưng chưa từng bao giờ thấy một cái cây đẹp tới như thế, bởi vì mỗi một cành cây là được bọc bởi một lớp băng trong suốt, nhìn như một cái cây thủy tinh khổng lồ óng ánh. Dưới tán cây là một nhân viên của cửa hàng đang đứng co ro hút thuốc vội vã, làn khói bay lên cao tan nhè nhẹ vào không gian. Tớ đứng ngắm say mê qua lớp cửa kính vì nó quá đẹp. Vẫn còn nhớ bản nhạc đang play lúc đó là: “I wanna know what love is, I wanna feel what love is, I know you can show me”. Âm nhạc, sự chuyển động của khói, cái lạnh của băng giá và cái cây óng ánh tạo ra một cảm xúc xúc động vô cùng khó tả. Một cách rất vô thức và hơi tuyệt vọng, tớ chỉ muốn làm thế nào mà lưu giữ lại được cái vẻ đẹp kỳ diệu như thế, không phải chỉ là nó đẹp, mà muốn lưu giữ được cả những cảm xúc vào giây phút ấy!

Có thể tớ đã không nhận ra nhưng những điều đó cứ xảy ra thường xuyên từ bé cho đến lớn. Hồi bé thì bị mắng mỏ suốt ngày khi cô giáo phê trong sổ đầu bài: “Tâm hồn luôn treo ngược cành cây”. Cái gì cũng có thể khen được, có thể xúc động được và đôi khi… hỏi nhiều câu hỏi quá làm chẳng ai muốn trả lời. Nghe một bản nhạc cũng tưởng tượng ra cả một câu chuyện. Nghe một câu chuyện cũng tưởng tượng ra một bộ phim. Xem một bộ phim luôn muốn được kể lại theo cách của mình. Nhìn một hình ảnh đẹp luôn thấy trái tim rung rinh… Nhưng giờ nhận ra, nó mới chính tạo ra mình ngày hôm nay, đơn giản mình là một con người của rất nhiều cảm xúc. Tử vi cũng bảo: “Cô này số làm nghệ thuật”. Thế cơ đấy!

Và đó là cảm xúc thì cho dù cuộc đời có sắp xếp thế nào, đi qua nhiều trải nghiệm cuối cùng một ngày cũng về đúng với bản chất và con người của mình. Thế rồi một ngày nhận ra mình được làm nghệ sĩ mà nghệ sĩ có chứng chỉ master hẳn hoi , cho dù đi học muộn hơn so với những bạn đồng lứa!

Cuộc đời cũng thực sự thay đổi khi lần đầu tiên được mượn một chiếc máy ảnh và bắt đầu khám phá ra hành trình có thể lưu giữ lại những hình ảnh đẹp mình nhìn thấy nó tuyệt diệu như thế nào, nhưng hơn cả, vẫn là lưu giữ được cả cảm xúc lúc đó nữa.

Ngày trước mình vẫn từng nghĩ rằng cần gì phải đi học nhiếp ảnh. Vì lúc tự chụp ảnh mình đã tự chụp ra được những tấm ảnh nhìn thích lắm rồi. Còn bố cục, ánh sáng, màu sắc các thứ, hỏi vài câu các vị tiền bối và tìm hiểu sách báo là được.

Nhưng rồi, mình thấy ảnh đẹp mình chụp được dễ lắm, nhưng mà hình như tới một lúc nào đó, mình không thể đi tiếp được. Kỹ thuật, bố cục, ánh sáng, đề tài… cũng đến thế thôi?

Thế là mình đi học nhiếp ảnh!

Và mình cứ ngỡ đi học nhiếp ảnh thầy sẽ dạy cho mình những thứ như là dùng cái máy thế nào, iso là gì, shutter speed là gì, aperture là gì, depth of field là gì… nhưng KHÔNG. Thầy bảo những thứ đó, sẽ tự học được khi practice. Cái mình cần học, đó là khai phá những cảm xúc của mình và cách truyền tải được ra những cảm xúc ấy cho người khác!

Buổi học thứ hai có một bài tập là, mỗi người sẽ mang đến lớp một tác phẩm nhiếp ảnh mình vừa chụp, sau đó in ra rồi treo lên tường, không ghi tên gì hết. Cả lớp sẽ cùng đứng coi và note ra tấm ảnh họ thích nhất, cùng lý do vì sao? Sẽ có một hai tấm ảnh được ưa thích nhất, sẽ có mỗi người thích một tấm ảnh cụ thể. Và đó cũng là lúc tớ nhận ra được thế giới kỳ diệu của cảm xúc, rằng không phải cứ một tấm ảnh bố cục nhìn rất chuẩn, ánh sáng rất nét, tương phản rất kỹ thuật, người mẫu rất xinh… mới là bức ảnh được mọi người thích nhất. Bức ảnh đẹp hay không, còn dựa vào mối liên hệ cá nhân của người xem ảnh với nội dung bức ảnh. Một cô mới làm mẹ sẽ luôn xúc động khi thấy hình ảnh về một đứa trẻ con. Một anh chàng thích xê dịch sẽ luôn thích một tấm ảnh về một cảnh quan xa xôi hay một nền văn hóa mới lạ nào đó, một người đang nhớ nhà sẽ cảm xúc với một tấm ảnh nhòe nhoẹt vào một buổi chiều tà trên một con đường về quê… Và nếu có một bức ảnh được nhiều người thích nhất, nó sẽ luôn có những yếu tố nào đó chạm được nhiều nhất vào những điểm chung của tất cả, có thể là một cái đẹp hoàn hảo với một bố cục tốt, nhưng có thể chỉ là một cảm xúc gợi nhớ tới một tuổi thơ ai cũng đã đi qua…

Thầy bảo: “Ảnh đẹp thì nhiều lắm, nhưng ảnh có cảm xúc chạm được và làm người xem nhớ lâu không có nhiều đâu…”

Một thế giới đã được mở ra, tớ đã unlock được thế giới rộng lớn không bao giờ hết của nhiếp ảnh, đó là không phải ở những yếu tố kỹ thuật hay đề tài nữa, đó là thế giới của cảm xúc. Và từ lúc đấy, nhiếp ảnh đã đi theo cuộc đời tớ tới tận bây giờ, mà chưa bao giờ cảm thấy ngán hay bế tắc vì cảm xúc lúc nào cũng luôn tự nhiên dâng đầy mỗi lần thấy một điều gì đó, có ngán thì là ngán do… cầm máy nặng thôi .

Thầy bảo: “Muốn một tấm ảnh đẹp thì phải tự cảm nhận được nó đẹp đầu tiên đã, hãy cảm nhận bằng chính cảm xúc của mình chứ không phải từ cảm xúc của người khác. Mình phải thấy đẹp trước tiên thì người khác mới thấy đẹp được”. Thế nên nếu ai mà hỏi tớ là: “Làm sao để có được một tấm ảnh đẹp?”. Thường mấy khi tớ không biết trả lời như thế nào! Đôi khi cả 10 người tụm chung vào chụp một góc nào đó, tớ cũng không bao giờ tham gia, tớ thích khám phá những thứ người khác không thấy được! Cái gì tớ cũng có thể thấy đẹp được, đến nỗi bạn tớ đi với tớ nhiều và bảo: “Giờ thấy cái cột điện nó cũng đẹp nữa”

Một tài năng nữa của một người làm nghệ thuật nói chung và của một người chụp ảnh nói riêng, đó là biết truyền tải được cảm xúc mình cảm nhận được sang cho người khác thông qua tác phẩm của mình. Đó là một điều cực khó và không có sách vở hay ai dạy được cho bạn ngoài chính cảm xúc và kinh nghiệm của bạn dẫn dắt. Những bức ảnh thành công đều nằm ở chính yếu tố này!

Thế nên để hỏi làm thế nào để có một bức ảnh đẹp? Thật khó trả lời, máy móc đắt đỏ có thể giúp cho bạn một phần về kỹ thuật để ví dụ có thể giúp cho bạn chụp được nhanh hơn, hình ảnh sắc nét hơn, độ xóa font tốt hơn nhưng chắc chắn nó không giúp bạn cảm nhận được thế nào là đẹp hay thế nào là cảm xúc nếu tự trong bạn không có khả năng ấy. Nếu bạn có cảm xúc và yêu cái đẹp bằng những cảm nhận riêng của mình, bạn có thể chụp cả đời không bao giờ chán và có thể chụp bằng bất cứ chiếc máy nào. Chắc là có nhiều chiếc máy ảnh xịn đang bị vất xó lắm đấy!

Nghệ thuật là đam mê mà, mà đam mê lại phải đến từ cảm xúc chứ!

Mặc dù được đi học cả ảnh và phim một cách bài bản. Nhưng tớ là người rất ít khi thích nói chuyện và bàn chuyện kỹ thuật cho dù ai nói kỹ thuật sai hay đúng thế nào là tớ cũng biết hết đấy . Nhưng với tớ kỹ thuật không phải là đề tài hấp dẫn, cảm xúc là thế giới tớ nhiều năng lượng và thích khám phá hơn. Và một trong những lý do tớ bị biased với chuyện hay nói kỹ thuật là… mấy người thích nói nhiều chuyện về kỹ thuật và những điều cao siêu thấy phần lớn tác phẩm của họ đều… xấu thật ahihi! Ngược lại, một số filmmakers rất high profile tớ được hân hạnh biết và quen, họ làm toàn những tác phẩm lớn nhưng mà chẳng mấy khi và bao giờ thấy họ nói về một vấn đề kỹ thuật nào, nhưng thỉnh thoảng nói chuyện bầu cử hơi nhiều nên cũng hơi mệt thôi ahahaha!

Vì tớ rất open với khái niệm “đẹp” nên với tớ một tấm ảnh đẹp không cứ là đến từ một cái tên có tiếng, ở những kỹ thuật chặt chẽ, hay tớ sẽ khuyên người này hay người kia “nên” thế nào là đẹp. Tớ có thể thấy một tấm ảnh đẹp ở bất kỳ đâu, của bất kỳ ai chụp, bằng bất cứ phương tiện máy móc gì và về bất cứ đề tài gì. Người khác không thấy đẹp tớ vẫn có thể thấy đẹp. Và tớ cũng tôn trọng cảm xúc của mỗi người khi họ chụp một tấm ảnh hay viết một tản văn. Nếu những thứ họ làm khiến họ có nhiều cảm xúc và họ thấy đẹp với chính cảm xúc của họ, thế là điều thành công nhất với ý nghĩa của “nghệ thuật” rồi! Đôi lúc mình làm là để cho mình cơ mà, đâu phải cứ là để vừa lòng thiên hạ? (À trừ khi đem đi bán thì nó khác ).

Trong các kỹ năng tớ hay sử dụng là viết, chụp và quay phim. Thì có viết là thứ duy nhất tớ không được học kỹ haha. Cấp II, cấp III hầu như tớ không có học văn ở Việt Nam nên ngay cả những gì tớ viết đều là bản năng. Vì cảm xúc của tớ nhiều nên tớ viết cũng nhiều và… dài. Nhưng tớ luôn làm vì đó là cảm xúc của tớ đầu tiên! Tớ cũng là người của hai ngôn ngữ nên đôi lúc viết cũng bản năng và lộn xộn vì tư duy Anh Việt hơi lẫn lộn. Nhưng được cái là tớ ít khi sai chính tả (thanks to hồi cấp 1 được học Trưng Vương các thầy cô luyện rất kỹ và có mẹ là cảnh sát chính tả canh chừng ).

Cấp II, cấp III hầu như không học văn thế mà sau viết blog lại có cuốn sách với ngôn chữ lả tả Anh Việt lẫn lộn vậy mà lại thành bestselling. Nhưng feedback tớ nhận được phần lớn không phải là ở kỹ năng ngôn từ của tớ, mà là cảm xúc của câu chuyện. Có lẽ đó là yếu tố khiến nó được gây chú ý tới như vậy chứ tớ… chưa bao giờ là một nhà văn nhé . Mà hú hồn nên từ hồi đó đến giờ chưa dám viết thêm cuốn nào . Nếu có cuốn nữa thì chỉ là khi tớ có cảm xúc, chứ tớ không thấy hot mà phải vội vàng ăn theo bất cứ cái gì!

Bây giờ là lúc tớ vận dụng tất cả các kỹ năng cảm xúc của mình để làm phim. Làm phim cần nhiều kỹ năng tổng hợp hơn nhiều là chỉ chụp một bức ảnh hay viết một câu chuyện. Cảm xúc, kỹ thuật, kinh nghiệm, sự may mắn, sự kiên trì… đó phải là một hành trình rất dài!

Tớ không biết là khi nào thì mình mới thành công và người ta mới biết đến đạo diễn Hà Kin, nhưng mà tớ cũng chẳng vội vàng gì. Vì hành trình để bơi lội và khám phá, sáng tạo trong cái thế giới cảm xúc của mình mới là điều thú vị nhất. “It’s not the destination but it’s the journey that matters”. 5 năm, 10 năm… cũng được. Cảm xúc là của mình, nên mình cứ tận hưởng thôi!

Và tớ sẽ có tiếp những câu chuyện về những cảm xúc với phim của mình trong tương lai

P/S: Bài này là còn chưa nhắc tới âm nhạc đó vì nếu không… dài quá. Âm nhạc cũng là một phần cảm xúc cực lớn với tớ. Mà để… viết bài khác nhé ahihi!

“I wanna know what love is

I want you to show me

I wanna feel what love is

I know you can show me”

Ảnh: Mái tóc bông xù của nàng thơ của tớ. Đi học hay đi đâu cũng bị bạn bè, người xung quanh chê là đội cả vườn ngô trên đầu, cứ phải quấn lại và luôn xấu hổ với mái tóc của mình cho đến khi tớ bảo: “Không, chị thấy mái tóc của em đẹp lắm, để chị chụp cho em xem”. Và thế là một phần của thế giới đều thấy rằng, mái tóc ấy đẹp làm sao!