#363: Ảnh: Sự vất vả, sự cảm hứng, sự tập trung và là điều KHÔNG THỂ MẶC CẢ!

Tớ lười quá, mãi mới viết xong được phần này. Vì viết mãi mà vẫn không biết làm thế nào mà…kể hết được cái ý vất vả trong cái nghiệp chụp ảnh của mình. Nhưng thôi….dài quá rồi, hehe. Và bởi vì tớ đang có một kế hoạch giao lưu liên quan đến ảnh ở Sài Gòn (mà tớ nghĩ là rất hay ho và thú vị) và dành cho tất cả mọi độc giả của tớ trong SG nên tớ phải post bài này lên ngày hôm nay thôi!

Từ khi tớ bắt đầu trưng liên tiếp những tác phẩm của mình lên, cũng là những lúc tớ nhận được liên tiếp những đơn đặt hàng đầu tiên, và tất nhiên không thiếu cả những lời xin chụp free!

Điều đáng tiếc là không phải ai cũng đi làm nghề chụp ảnh, cầm máy ảnh một cách thật vất vả và phải suy nghĩ, tốn công và thời gian nhọc mình vì nó…nên rất nhiều người đã hiểu lầm một cách rất hồn nhiên rằng người ta có thể chụp rất nhiều ảnh như vậy, cho rất nhiều con người và cảnh vật như vậy đơn giản chỉ là một thú vui. Điều an ủi được rút ra từ đó là: Chắc là vì ảnh của mình không bị mang màu sắc thương mại hóa và xổi thì, tất cả các tác phẩm dường như đều có sự đầu tư và phong phú nào đó nên họ không nghĩ rằng có rất nhiều đều phải trả tiền mới có!

Vậy tớ sẽ nói cho các bạn hiểu công việc chụp ảnh của tớ là như thế nào! Vì tớ được chứng minh rằng có rất nhiều người đã hiểu lầm nghiêm trọng về công việc chụp ảnh của tớ!

Thứ nhất, có thể nói cái nghề chụp ảnh như tớ bây giờ là một nghề cả lao động trí óc lẫn lao động chân tay. Chụp ảnh nếu lúc nào cũng chỉ để máy trên cái tripod và đứng yên một chỗ chụp ảnh (mà ra được toàn ảnh đẹp như vậy), thì chỉ có…thiên tài (không tồn tại) có thể làm được mà thôi. Lúc nào khi đi chụp ảnh tớ cũng cầm theo trên tay 2 cái máy ảnh, tổng cộng cỡ gần 7 ký và một balo đồ phía sau lưng. Nếu ai đã từng cầm máy ảnh bán chuyên nghiệp lớn cùng ống lớn trên tay thử chụp chơi vài lần là đã hiểu nó đủ nặng tới thế nào. Vác chúng trên tay mà còn phải chạy nhảy đi lại linh hoạt liên tục, thì mới bắt được góc đẹp và khoảnh khắc đẹp của nhân vật, của cảnh vật. Có lúc chúng được vác một ngày trời và có cảm giác như mỗi hôm như vậy phải lùn đi vài cm và lưng lại thêm gập lại một chút, đôi bàn tay mỏi nhừ và vô cùng mệt mỏi. Đó là lao động chân tay!

Xin đừng nghĩ rằng mỗi bức ảnh đẹp post lên như vậy là cái việc chỉ đơn giản cầm một cái máy ảnh nhỏ xíu lên bấm tách một cái là có. Có những điều mà nếu không làm nghề ảnh, và phải có đam mê rất lớn với nó mới hiểu được. Đó là sự CẢM HỨNG.

Trước khi tớ quyết định đi chụp một sô ảnh, dù là trả tiền hay là chơi, tớ đều cần có HỨNG. Tại sao phải cần có hứng? Bởi vì chụp ảnh đã rất mệt về thể xác, chỉ có cảm hứng tinh thần mới giúp người ta quên bớt đi được sự vất vả về sức lực và cố gắng ra được sản phẩm họ mong muốn. Cái này hẳn là rất dễ hiểu. Ví dụ tớ muốn chạy theo một em bé để chụp ảnh, nó thì vừa nghịch vừa khó tính. Muốn chụp cho nó đẹp, thì phải chịu khó lăn lên bò toài và rình những góc khó, phải nghĩ ra việc và niềm nở, tươi cười để chúng được thoải mái vui vẻ. Và càng hứng thì càng nhiệt tình, chụp được nhiều. Nếu tâm trạng chán nản, chả hứng khởi, chẳng ai muốn lăn ra mà chụp hết. Tương tự với bất kỳ đối tượng nào được chụp!

Vậy cái hứng này là như thế nào?

Hứng để chụp ảnh, đầu tiên phải nói đến cảm giác của người thợ ảnh, mà nói chung cụ thể là tớ – đối với người được chụp. Đó phải là một cảm giác tốt lành. Tất nhiên gần như phần lớn khách chụp là những người mà tớ chưa hề gặp mà chỉ là những độc giả yêu mến tớ qua blog, facebook hoặc được nghe bạn bè rỉ tai mà thôi. Nhưng cảm giác tốt lành nó sẽ bắt đầu từ lá thư làm quen và hỏi han về dịch vụ ảnh của tớ. Tớ không bao giờ là người khó tính, chảnh chọe hay tinh vi (cái đó xưa cũ và quê lắm rồi), nhưng thời gian tiếp xúc và nhận được rất nhiều thư của người lạ khiến tớ ít nhiều có được kinh nghiệm với những người viết thư cho mình để biết xem họ là người như thế nào. Cảm giác tốt của tớ đối với khách chụp chẳng phải là việc họ viết thư khen ngợi, nói lời ngọt ngào như thế nào. Mà là sự CHÂN THÀNH, SỰ THẲNG THẮN VÀ SÒNG PHẲNG, và đặc biệt hiểu được việc chụp ảnh này là một hình thức dịch vụ sòng phẳng, có lợi cho cả đôi bên chứ 0 phải là việc vòng vo, mặc cả, đòi hỏi, ra điều kiện cho bất kỳ bên nào! Những thái độ kể cả và đòi hỏi, tinh vi sẽ làm cho thợ ảnh mất hứng và kém vui ngay!

Với tớ, tớ luôn thẳng thắn và sòng phẳng ngay từ đầu. Và nói đầy đủ những gì tớ sẽ làm, cả những “điều kiện” để phù hợp với phong cách chụp của tớ nữa (như là sẽ nhấn mạnh yếu tố tự nhiên, mới lạ, chút liều lĩnh….). Và ngược lại, người muốn tớ chụp cũng thẳng thắn nói cho tớ biết họ có thoải mái với mức giá của tớ hay không? Muốn gì ở tớ, ý tưởng là gì!

Có một điều rất tế nhị là thường nhiều người muốn đặt chụp ảnh đều ngại hỏi phần giá cả. Tớ thì nói luôn là các bạn NÊN HỎI VẬY NGAY TỪ ĐẦU. Khi bạn viết thư cho tớ, bạn nói luôn bạn định chụp gì, chụp ai và mong các bạn hỏi dùm tớ là GIÁ CẢ CHỤP CỦA HÀ KIN LÀ BAO NHIÊU. Bởi vì thế này, bên cạnh những bạn muốn đặt hàng tớ chụp hình, thì có rất nhiều người có ý định xin chụp free. Mà tớ thì 0 biết bạn thuộc đối tượng nào để trả lời. Với đối tượng muốn xin free và tớ cũng chẳng quen biết gì thì thường tớ không bao giờ trả lời, vì nói chung bạn cũng hiểu là tớ chẳng có đủ sức lực, thời gian, cảm hứng cho việc đó!

Tớ luôn trả lời nhiệt tình và thẳng thắn. Và tùy bạn sẽ đồng ý hay không. Nếu có thì sẽ sắp xếp, còn nếu không, bạn cứ thẳng thắn trả lời là không đủ khả năng, và không cần phải nghĩ những lý do phức tạp vì “ngại” hoặc im thít không trả lời. Việc không khả năng là chuyện rất bình thường và tớ rất thấu hiểu!

Cho tới bây giờ thì tớ đã chụp được cho rất nhiều khách rồi. Và nhờ những sô chụp ảnh đó mà tớ có chút tiền để mua thêm máy móc, để đi du lịch nửa thế giới, và để có thêm bao nhiêu người bạn mới rất ngọt ngào (cả bạn “già” lẫn bạn bé tí tẹo”). Và tớ đặc biệt tin rằng, hầu hết mọi người sau khi tớ chụp đều nhận được HƠN những gì tớ đã hứa hẹn. Bằng chứng được thể hiện bằng những món quà, những lời nói rất tình cảm và những sự ưa thích sản phẩm của tớ rất rõ ràng từ phía “khách hàng”. Còn cũng có thể tớ đã làm phật ý người này người nọ, không thể tránh khỏi. Nhưng tới giờ thì tớ chưa thấy một ai phản ứng cả!

Những người khách tớ đã từng chụp đều mang cho tớ những cảm xúc rất thân thiện ngay từ đầu tiên và tất nhiên đó chính là cái gốc hứng cơ bản để tớ sẽ đồng ý lăn lộn đi chụp một bộ ảnh cho họ. Cái sự thân thiện của họ đôi khi chỉ là một dòng chữ email ngắn gọn nhưng thẳng thắn mà thôi! Cái đó được gọi là SỰ THOẢI MÁI!

Những cái hứng tiếp theo, nằm ở phần suy nghĩ. Phải khi đầu óc thỏa mái, không căng thẳng, không bị dồn ép hoặc chán ngán thì những ý tưởng chụp ảnh mới nảy sinh. Tớ không bao giờ thích bất kỳ khách hàng nào của tớ sẽ có ảnh đụng nhau, cho dù họ cùng là chụp em bé, cùng chụp ở một bối cảnh, cùng là một yêu cầu…Thậm chí với những bức ảnh tớ cũng không bao giờ làm màu y hệt nhau, vì tớ nghĩ: Mỗi bức ảnh có một cuộc sống riêng của nó, một câu chuyện riêng của nó. Con người thì lại càng thế. Ảnh trùng nhau chả có gì hứng thú. Cứ tưởng tượng chụp một đứa trẻ cứ phải lăn ra bãi cỏ cười, cứ cô dâu chú rể là phải nhìn nhau, thả bướm chỉ chim y hệt nhau cho mọi đối tượng. Điều đó quả thật là kinh khủng đối với tớ. Và chính vì quan niệm mỗi người một khác, hạn chế tối đa sự giống nhau, nên tớ PHẢI NGHĨ. Nghĩ cả khi trước khi chụp và trong lúc chụp. Tay vừa cầm máy, vừa còng lưng chạy, nhìn, ngó, quan sát, vừa phải liên tục có những câu nói, câu chuyện, mẹo, trò để tương tác với nhân vật. Trẻ con khó kiểu trẻ con, người lớn khó kiểu người lớn, ảnh cưới khó kiểu ảnh cưới. Mà với tớ, “khác” nhưng ít là nó phải được hoan nghênh và được chấp nhận, chứ 0 phải nhạt thếch và quá dở hơi, phá cách một cách phản cảm! Mà chả phải lúc nào tớ cũng dào dạt ý tưởng đâu. Ai mà chả có lúc bí bách!

Khi chụp một bức ảnh đẹp, người ưng ý nhất và sung sướng nhất là tớ, rồi mới tới người được chụp. Vì đó là “đứa con ruột” của tớ. Và một bức ảnh đẹp, còn là uy tín của tớ! Vậy nên người lo nhất có ảnh đẹp hay không là tớ chứ không chỉ khách chụp. Chính vì thế tớ rất mất cảm tình với ai nghĩ rằng họ có điều kiện với tớ thì tớ mới có ảnh đẹp cho họ!

Cái “hứng” này rất căng thẳng và tốn nơ ron thần kinh kinh khủng. Có những bộ ảnh sau một buổi tớ chụp xong mà tớ về nhà cả tuần vẫn chưa hồi phục lại được “nguyên khí”, rất mệt mỏi và có cảm giác như bị hút hết hứng cho những việc khác.

Cái hứng thứ ba, đó là nằm ở khâu sửa ảnh. Khi chụp ảnh xong, bao giờ cũng có một lượng ảnh nhất định tớ sẽ sửa trau chuốt. Với ảnh gốc, tớ đã luôn đảm bảo về màu sắc và ánh sáng rất tốt và không cần phải sửa. Nhưng photoshop một bức ảnh còn đẹp và đặc biệt hơn nữa thì còn là một thú vui rất lớn. Mà đã là thú vui, thì phải có hứng với nó. Có những bức ảnh tớ ngồi say mê nghịch màu, chỉnh sửa, xóa vẽ từng tí một hết có khi cả vài tiếng cho tớ một ngày. Tớ làm rất kỳ công, đơn giản là vì tớ thích hoàn thiện nốt tác phẩm của mình, và muốn tác phẩm của mình đẹp nhất có thể trong khả năng của mình. Mà khách nào thì tớ cũng sửa, ít hay nhiều phụ thuộc vào việc họ chụp thế nào và bao lâu, và hứng của tớ thế nào. Mà để băt tay vào sửa một tấm ảnh, cũng giống như bắt tay vào viết một bài blog, như sáng tác một câu chuyện, một bản nhạc. 0 có hứng tốt và ý tưởng thì 0 thể đẹp và hay được. Khâu này cũng làm tớ tốn nơ ron thần kinh vô cùng. Có khi sửa xong một tấm ảnh thì rã rời cả chân tay và đầu óc và thấy…mất thời gian quá thể!

Nhưng bù lại, sản phẩm đã ra là phải tốt, cho dù không phải lúc nào cũng thành công mĩ mãn! Mà 0 thành công thì….khỏi khoe hoặc vứt đi luôn!

Sự hiểu lầm về việc số lượng ảnh quan trọng hơn chất lượng ảnh cũng là khá phổ biến. Nhiều người rất quan trọng việc họ sẽ được bao nhiêu số ảnh. Tớ thì bao giờ cũng cam kết đưa toàn bộ số ảnh gốc, kể cả file raw. Tớ chả giữ lại hay tiết kiệm việc đưa ảnh cho người chụp giống kiểu “cửa hàng”, vì tớ nghĩ mọi khoảnh khắc đều là của họ, xấu hay đẹp cũng là những kỉ niệm của họ. Ảnh của họ thì đưa họ hết chứ tớ giữ làm gì. Họ thậm chí có thể tự chỉnh sửa file gốc hoặc đưa ai đó, nhưng với điều kiện nói rõ tớ 0 phải là tác giả PS của tấm ảnh khi publish nơi công cộng mà thôi (vì tớ 0 thích một tấm PS xấu òm mà lại ghi tác giả là tớ, mà đẹp quá cũng 0 phải tớ làm tớ cũng 0 nhận). Ai đã từng chụp ảnh với tớ đều biết tớ chụp ảnh không hề tiết kiệm số lần click. Cho dù mỗi cái máy ảnh đều có tuổi thọ nhất định tính bằng số clicks. Máy có thể có tuổi thọ nhưng một cái máy ảnh quan trọng nhất chả phải là chụp ảnh và có ảnh đẹp sao? Tuy nhiên, điều tớ muốn nói tới, đó là tư duy muốn chụp nhiều ảnh và tận dụng mọi thời gian thuê tớ chụp để hy vọng tớ có nhiều ảnh. Chụp hàng ngàn bức mà chỉ có được vài tấm đẹp hoặc thậm chí 0 có tấm nào vì mệt mỏi, chán nản, vội vã thì để làm gì? Khi chụp chỉ vài chục tấm nhưng thoải mái, chậm rãi và tấm nào ra tấm đó?

Vậy nên, nói tóm lại, với tớ, ảnh là một nghề kết hợp lao động cả chân tay và đầu óc. Mà nếu các bạn gặp tớ ngoài đời đều gần như 100 % ngạc nhiên vì tớ quá bé nhỏ so với sự tưởng tượng của mọi người. (Khi nhìn bất kỳ ai gầy qua ảnh mọi người đều nghĩ là người đó rất cao).

Với những sự lao động như vậy, không có một ai mà sẽ làm FREE hay ngẫu hứng cho thiên hạ cả. Nhất là khi nhà tớ là một gia đình rất bình thường về thu nhập nên không có ai nuôi tớ ngồi chơi và đi chụp thiên hạ cả ngày. Với những gì tớ bỏ ra, tớ đòi hỏi phải có công sức tương xứng với mình, phải được trao đổi lại song phẳng. Chính vì vậy, tớ mới nói, ĐÂY KHÔNG PHẢI LÀ THỨ CÓ THỂ MẶC CẢ. Nếu bạn đi mua hoa quả, bạn có thể mặc cả giảm vài nghìn cho một cân hoa quả và bạn vẫn có đúng từng thứ quả đó cầm về nhà. Nhưng khi bạn muốn chụp ảnh, bạn không thể mặc cả và đòi hỏi và nghĩ rằng bạn sẽ được nhiều ảnh đẹp hơn. Vì vì sao để có một tấm ảnh đẹp và tốt, thì tớ đã nói đầy đủ phía bên trên! Điều này có lẽ đúng nói chung với khá nhiều loại hình “nghệ thuật” hoặc dịch vụ khác!

Ngược lại, bản thân tớ, không chỉ cảm thấy mình cần phải được tương xứng, nhưng ảnh còn là tâm huyết, là uy tín của mình, tớ cũng phải có trách nhiệm để tương xứng với sự tin tưởng và khoản phí của khách chụp!

Một điều nữa là tớ chia ra các thể loại chụp ảnh khác nhau và tớ có sự tập trung trong chụp ảnh. Tức là trẻ con là trẻ con, người lớn là người lớn, ảnh cưới là ảnh cưới. Khi tớ chụp tớ rất tập trung cho một thể loại đó, và thế mới đúng chủ đề và mới có thể đẹp được. Tương tự, khi tớ đã đi du lịch và lang thang, xác định mình muốn chụp cảnh vật, con người, văn hóa ở những nơi mình đã đi qua. Cho dù tớ có bạn đồng hành bên cạnh, tớ rất ghét bị làm phiền và cứ đòi tớ phân tán để xin chụp kỉ niệm (trừ khi tớ đề nghị được chụp cho bạn mà thôi). Vài cái thì không thành vấn đề, nhưng đừng ảnh hưởng lộ trình của tớ! Cái này là tớ nói luôn cả với những bạn bè của mình! Sự tập trung này cũng thể hiện trong đặc thù dịch vụ chụp của tớ, đó là vì mục đích cuối cùng của tớ là ảnh đẹp. Nên tớ sẽ không bận lòng kiêm thêm nào trang điểm, nào album…tớ chỉ tập trung vào chụp ảnh thì chắc chắn chất lượng ảnh phải tốt hơn nhiều! Mọi khoản phí của tớ, chỉ là CÔNG CHỤP ẢNH!

Có một số bạn khi tớ kể lể sự chụp ảnh vất vả của mình thì không thấy các bạn ấy có mặt. Nhưng khi tớ tỏ ý có kế hoạch chụp ảnh (mà các bạn nghĩ là free) này nọ là ở đâu các bạn hiện ra rất nhiều. Có những bạn nói rằng yêu quý và say mê tất cả những tấm ảnh của tớ, và thậm chí hồn nhiên xin ý tưởng chụp ảnh cưới của tớ. Rồi một ngày, bạn ấy viết email với một sự thảng thốt lớn: “Ôi chị chụp ảnh kiếm tiền sao? Vậy thì ảnh của chị liệu còn đẹp được nữa không?” Quả thật là choáng váng, vì khi nghe thấy có chữ “tiền” là người ta sợ hãi và cho rằng ngay lập tức chất lượng ảnh xuống cấp. Trong khi tất cả những bức ảnh mà bạn ấy nói rằng bạn ấy “mê mẩn” đều là ảnh chụp lấy tiền cả. 0 có tiền, ai sẽ nuôi tôi và cho tôi đi du lịch đây hả các bạn?

Như trên đã nói, nếu bạn không theo nghề ảnh, mà có theo cũng phải…suy nghĩ giống tớ thì bạn khó lòng có thể hiểu được cái sự vất vả và cả sự bức xúc của tớ. Bạn đừng nghĩ rằng tớ đang kể lể hay quảng bá bản thân cho cái dịch vụ ảnh của mình bên trên. Tớ cũng không hề nói rằng mình rất giỏi và kênh kiệu, dạy đời người khác đâu nhé (khổ quá tớ cứ phải thêm vài cái câu này vào vì lúc nào cũng có người nghĩ kiểu vậy). Tớ mà giỏi quá thì tớ nổi tiếng và giàu có lâu rồi. Những gì tớ viết là để chia sẻ với các bạn, để các bạn hiểu thêm và đồng thời giúp tớ….bớt bực mình hơn nữa. Đặc thù của tớ tương tác trên mạng nhiều hơn những bạn “bình thường” khác, nên tớ nhận được nhiều kiểu phản ứng khác nhau với xa hội mạng. Khả năng kiềm chế của tớ cũng cao hơn nhưng đồng thời tớ có rất nhiều sự bực mình hơn người khác, mà có khi phải chia sẻ các bạn mới hiểu!

Hôm nay, khi tớ đi café với một người bạn Sài Gòn, cũng là một nhiếp ảnh gia và có thâm niên từ lâu hơn tớ nhiều. Giờ bạn ấy đã chuyển ra làm kinh doanh…chuyên nghiệp. Tớ có hỏi bạn ấy, với tư cách là một nhiếp ảnh gia và đang đi kinh doanh. Rằng cá tính của tớ có nên thay đổi để “thị trường” hơn hay không? Bạn ấy nói rằng nếu như tớ vẫn hướng tới freelance như bây giờ thì tớ rất nên như vậy. Vì hầu hết mọi người tìm đến tớ chụp ảnh không phải là vì tớ có tên tuổi hay nổi tiếng gì trên mạng. Mà họ đến vì họ thích tính cách và phong cách ảnh của tớ, là tất cả những gì tớ nói ở trên. Đơn giản là vậy! Còn từ từ sau này tớ làm kinh doanh thì…để sau tính à nhá!

Tớ bây giờ chụp ảnh lấy tiền hoặc đổi lấy những gì tương xứng mà tớ thích. Nhưng tớ không chụp kiểu chạy theo tiền bạc, nhận bừa phứa và tự làm giảm uy tín của mình vì sô với chậu và cẩu thả. Vì cho tới giờ, việc được chụp ảnh, và có được những tấm ảnh đẹp là đam mê lớn của cuộc đời tớ!

Những khoản tiền tớ kiếm được từ chụp ảnh tớ để dành để đi du lịch và lớn hơn là tiếp tục đi học. Nó không hẳn là tiền để nuôi sống tớ hàng ngày (tớ phải làm thêm việc khác ổn định hơn). Nhưng nó là sự rèn luyện, là cái để đầu tư cho lâu dài cho chuyên nghiệp hơn. Thế nên tớ có quyền lựa chọn những “khách hàng” mà tớ cảm thấy thoải mái nhất, để dù đi kiếm tiền vẫn có ảnh đẹp và có niềm vui, chứ chả phải tinh vi chảnh chọe gì. Chắc là các bạn hiểu thôi!

Những đối tượng tớ sẽ chụp FREE, bao gồm:

–          Gia đình

–          Người thân, bạn thân, ân nhân: Những người đủ tớ cảm thấy họ xứng đáng để “lăn lộn” vì họ.

–          Những việc liên quan đến từ thiện, những hoạt động từ thiện (mà cái này hãy để tớ tự tới, bạn có thể cho tớ thông tin chứ đừng đề nghị làm tớ khó xử).

–          Những nhân vật mà tớ cảm thấy rất thú vị mà muốn được chụp họ.

–          Từ từ nghĩ tiếp.

PS: Tớ viết bài này và muốn nói lời cảm ơn TỚI TẤT CẢ những người khách đã đặt hàng chụp ảnh tớ từ trước tới giờ vì những sự cảm hứng, thoải mái, và những món quà họ đã đem lại cho tớ. Hy vọng chờ đợi về một vòng quanh thế giới chắc không xa, hehehehe!

Trích ảnh tớ chụp đơn đặt hàng nửa cuối tháng 4 và tuần đầu tháng 5 ở HN và SG. Mỗi lần đi chụp xong là về tớ đều được các chị các bạn  tặng quà nữa, thích lắm ế!

Này thì cô dâu nè

Này thì loạt em bé này

Bé Tin iu, mới chụp hôm qua ở Thảo Cầm Viên